Depolama Süresinin Ayçiçeğinin (Helianthus Annuus L.) Fiziksel-Mekaniksel ve Kalite Özellikleri Üzerine Olan Etkileri

Abstract

Bu çalışmada bitkisel yağ sanayinin en önemli hammaddelerinden birisi olan ayçiçeğinde (Helianthus annuus L.), depolama süresinin Sanbro çeşidi ayçiçeği tohumlarında fiziksel-mekaniksel ve kalite özellikleri üzerine olan etkileri araştırılmıştır. Çalışma kapsamında deney materyalleri için tane mekaniğinde etkili olan şekilsel özellikler (küresellik, tane hacmi, tane yüzey alanı), fiziksel özellikler (birim hacim ağırlığı, özgül ağırlık, porozite), mekaniksel özellikler (içsel sürtünme açısı, statik sürtünme katsayısı, dinamik sürtünme katsayısı, basınç oranı) ile ürüne ilişkin bazı kalite özelliklerindeki (yağ oranı ve asitlik) değişimler bağımlı değişken, depolama süresi (15, 30, 45, 60, 75, 90, 105, 120, 135, 150 gün) ise bağımsız değişken olarak ele alınmıştır.Araştırma sonucunda depolama sürecinde (150 gün) deney materyallerinde izlenen şekilsel özelliklerdeki değişim ile depolama süresi arasındaki ilişki istatistiksel açıdan anlamlı bulunmamıştır. Ürüne yönelik fiziksel özelliklerden birim hacim ağırlık -depolama süresi arasındaki ilişki P<0.01 olasılık düzeyinde önemli bulunurken, özgül ağırlık - depolama süresi, porozite - depolama süresi, içsel sürtünme açısı - depolama süresi arasındaki ilişki önemli bulunmamıştır.Depolama süresine bağlı olarak ürün-sürtünme yüzeyleri arası statik sürtünme katsayılarındaki değişim beton ve galvanize çelik yüzeylerde önemsiz, ahşap yüzeyde ise P<0.01 olasılık düzeyinde önemli bulunmuştur. Depolama süresi ve sürtünme yüzeylerinin (BS 30 betonu, galvanize çelik ve ahşap) dinamik sürtünme katsayısına etkisi ise beton yüzey için önemsiz bulunurken ahşap ve galvanize çelik yüzeyler için ise P<0.01 olasılık düzeyinde önemli bulunmuştur. Deney materyallerinde depolama süresi ve basınç oranı arasındaki ilişki ise istatistiksel açıdan önemli bulunmamıştır.Depolama periyodu boyunca (150 gün) deney numunelerinde yağ oranı %20'nin üzerinde bir azalma göstermiştir. İstatistiksel açıdan ayçiçeği numunelerinde depolama süresi ve yağ oranı arasında P<0.01 olasılık düzeyinde önemli bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Depolama periyodunun başlangıcında üründe % 0.48 düzeyinde saptanan asitlik oranı 150 günlük bir depolama periyodu sonunda % 400'lük bir artışla % 1.99 seviyesine ulaşmıştır. İstatistiksel açıdan da depolama süresinin ürünün asitlik üzerinde olan etkisi P<0.01 olasılık düzeyinde önemli bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Ayçiçeği, depolama süresi, şekilsel özellikler, fiziko-mekanik özellikler, yağ oranı, asitlik

In this study on one of the most important raw materials in the vegetable oil industry, the sunflower (Helianthus annuus L.), influence of the storage period on physical-mechanical and quality properties of Sanbro type sunflower seeds have been analyzed. Within the context of the study, changes in modal properties (sphericity, grain volume, grain surface area), physical properties (bulk density, true density, porosity), mechanical properties (angle of internal friction, coefficient of static friction, coefficient of dynamic friction, pressure ratio) of the test material effecting grain mechanics as well as in certain quality properties (oil ratio, acidity) related to the product were considered dependent variables, while the storage period (15, 30, 45, 60, 75, 90, 105, 120, 135, 150 days) was considered an independent variable.As a result of the study, correlation between the changes observed in modal properties of the test material and the storage period was not found statistically significant within the storage period (150 days). While the correlation between one of the physical properties of the product, the bulk density, and the storage period was found significant with probability P<0.01, correlation between the true density and the storage period, the porosity and the storage period, the angle of internal friction and the storage period was not found statistically significant.Depending on the storage period, changes in the coefficient of static friction between the product and the friction surface was not found significant in concrete and galvanized steel surfaces and was significant in wood surfaces with probability P<0.01. The effect of the storage period and the friction surface (BS 30 concrete, galvanized steel and wood) on the coefficient of dynamic friction was not significant in concrete surfaces and was found statistically significant in wood and galvanized steel surfaces with probability P<0.01. Correlation between the storage period and the pressure ratio in the test material was not statistically significant.During the storage period (150 days) a 20 % decrease in the oil ratio has been observed. It has been calculated that there is a statistically significant correlation between the storage period and the oil ratio in the sunflower sample with probability P<0.01. Acidity ratio in the product calculated to be 0.48 % in the beginning of the storage period increased by 400 % and reached 1.99 % at the end of the 150 day long storage period. The influence of the storage period on the acidity ratio in the product was found statistically significant with probability P<0.01.Keywords: Sunflower, storage period, modal properties, physico-mechanical properties, oil ratio, acidity