Sağlık İnanç Modeline Dayalı Verilen Eğitimin Genç Erkeklerde Kendi Kendine Testis Muayenesi Farkındalığı Ve Sağlık İnançlarına Etkisi

Abstract

Amaç: Bu çalışmada sağlık inanç modeline dayalı verilen eğitimin genç erkeklerde kendi kendine testis muayenesi farkındalığı ve sağlık inançlarına etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç-Yöntem: Tek kör randomize kontrollü ön test-son test tam deneysel araştırma tasarımına uygun olarak yapılan araştırma, Kasım 2023-Nisan 2024 tarihleri arasında bir devlet üniversitesinde gerçekleştirildi. Çalışma deney ve kontrol grubundan 18-35 yaş aralığındaki 120 öğrenci ile tamamlandı. Verilerin toplanmasında 'Kişisel Bilgi Formu', 'Testis Kanseri Bilgi Testi' ve 'Testis Kanseri ve Kendi Kendine Testis Muayenesine Yönelik Sağlık İnançları Ölçeği' kullanıldı. Analizlerde Mann Whitney U Analizi, Will Coxon Analizi ve McNemar Ki-kare Testi kullanıldı, p<0.05 değeri istatistiksel açıdan anlamlı kabul edildi. Çalışmaya başlamadan önce etik kurul izni alınmıştır. Bulgular: Araştırma grubunda deney grubunun yaş ortalaması 21.13±2.26, kontrol grubunun yaş ortalaması 21.88±2.60 yıldır. Deney ve kontrol grubundaki katılımcıların tamamı testis kanseri hakkında bilgi sahibi değildir. Girişim sonrası testte kontrol ve deney grupları arasındaki Bilgi/Farkındalık test puan ortalamaları ile Sağlık İnançları Ölçeğinin alt boyut puan ortalamaları istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0.05). Deney grubunda Bilgi/Farkındalık test puan ortalamalarında istatistiksel olarak anlamlı bir artış olmuştur (p<0,05). Deney grubunda girişim sonrası ölçümlerinde Duyarlılık alt boyutunda (p=0.000), Ciddiyet alt boyutunda (p=0.000), Yarar alt boyutunda (p=0.001), Sağlık Motivasyonu alt boyutunda (p=0.003) ve Öz Etkililik alt boyutunda (p=0.000) istatistiksel olarak anlamlı artış, Engeller alt boyutunda (p=0.001) istatistiksel olarak anlamlı azalış olmuştur. Sonuç ve Öneriler: Genç erkeklerin testis kanserine yönelik bilgi ve farkındalıklarının düşük olduğu, eğitimsel müdahalenin testis kanserine yönelik bilgi ve farkındalığı, KKTM yapmaya yönelik sağlık inançlarını artırdığı belirlendi. Genç erkeklere yönelik testis kanseri farkındalığı ve KKTM tekniği konusunda eğitsel kampanyaların düzenlenmesi önerilebilir.Objective: This study aimed to determine the effects of education based on the health belief model on testicular self-examination awareness and health beliefs in young men. Materials-Methods: The study, which was conducted in accordance with the single-blind randomized controlled pretest-posttest fully experimental research design, was conducted at a state university between November 2023 and April 2024. The study was completed with 120 students aged 18-35 from the experimental and control groups. The 'Personal Information Form', 'Testicular Cancer Knowledge Test' and 'Health Beliefs Scale Towards Testicular Cancer and Testicular Self-Examination' were used to collect data. Mann Whitney U Analysis, Will Coxon Analysis and McNemar Chi-square Test were used in the analyses, and p<0.05 was considered statistically significant. Ethics committee approval was obtained before starting the study. Results: In the research group, the mean age of the experimental group was 21.13±2.26, and the mean age of the control group was 21.88±2.60 years. None of the participants in the experimental and control groups had knowledge about testicular cancer. In the post-intervention test, the mean scores of the Knowledge/Awareness test and the mean scores of the Health Beliefs Scale sub-dimension were found to be statistically significant between the control and experimental groups (p<0.05). There was a statistically significant increase in the Knowledge/Awareness test score averages in the experimental group (p<0.05). In the post-intervention measurements in the experimental group, there was a statistically significant increase in the Sensitivity sub-dimension (p=0.000), Seriousness sub-dimension (p=0.000), Benefit sub-dimension (p=0.001), Health Motivation sub-dimension (p=0.003) and Self-Efficacy sub-dimension (p=0.000), and a statistically significant decrease in the Barriers sub-dimension (p=0.001). Conclusion and Recommendations: It was determined that young men had low knowledge and awareness about testicular cancer, and that the educational intervention increased knowledge and awareness about testicular cancer and health beliefs about performing testicular self-examination. It may be recommended to organize educational campaigns for young men on testicular cancer awareness and TSE technique.