L Tipi Matris ve Pisagor Bulanık Karar Verme Yaklaşımları ile Pandemi Sürecinde Otel Çalışanları için Risk Değerlendirmesi

Abstract

İşletmelerde İş Sağlığı ve Güvenliği açısından temel risklerin tespiti ve acil durumlar için önlemlerin alınması, risk yönetim planının hazırlanması, karşılaşılabilecek kazaların oranını düşürecektir. Riskleri değerlendirerek etkisini en aza indirebilecek süreçlerin tanımlanması, bu süreçlerin etkinliğinin takibi ve sürekli iyileştirme süreçlerinin yürütülmesi adına risk analizi çalışmaları büyük öneme sahiptir. Turizm sektöründe faaliyet gösteren işletmelerde meydana gelen kazalar, ciddi yaralanmalara hatta ölümlere yol açabilmektedir. Bu kazalar, eğitim eksikliği, yeterli ve doğru şekilde koruyucu donanım kullanılmaması, çalışma alanında aydınlatmanın yetersiz olması ya da termal konfor ve mekanik koşulların yeterli olmaması gibi sebeplerden kaynaklanmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye'de faaliyet gösteren beş yıldızlı bir oteldeki çalışanların pandemi döneminde karşı karşıya kaldıkları risklerin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla öncelikle uzman ekibin görüşü ve geçmiş veriler doğrultusunda otel bünyesindeki tehlikeler ve bu tehlikelerle ilişkili riskler belirlenmiştir. Ardından, L Tipi Matris yöntemi ile her bir tehlike için olasılık ve şiddet faktörlerine ilişkin değerler belirlenerek risk skorları elde edilmiştir. 21 tehlike için risk skorları incelendiğinde, yüksek, orta ve düşük risk grubundaki tehlikelerin genellikle benzer skorlara sahip oldukları görülmüştür. Tehlikelerin daha ayırt edici bir şekilde sıralanmasını sağlamak adına Pisagor Bulanık AHP yöntemi kullanılarak uzman görüşleri doğrultusunda 'olasılık' ve 'şiddet' faktörleri sırasıyla 0,399 ve 0,601 şeklinde ağırlıklandırılmıştır. Ardından Pisagor Bulanık TOPSIS yöntemi ile tehlikeler sıralanmıştır. Önerilen yönteme göre en önemli tehlike T17 (çalışanların tokalaşma, öpüşme, sarılma gibi sosyal etkileşimin olması) olmuştur. Son aşamada risk kontrol tedbirleri belirlendikten sonra kriter ağırlıklarındaki değişimin sıralamayı nasıl etkilediğini görebilmek adına üç farklı senaryo üzerinden duyarlılık analizi yapılmıştır.Identifying the basic risks in terms of Occupational Health and Safety in businesses, taking precautions for emergencies and preparing a risk management plan will reduce the rate of accidents that may be encountered. Risk analysis studies are of great importance in order to define the processes that can minimize the impact by evaluating the risks, to monitor the effectiveness of these processes and to carry out continuous improvement processes. Accidents occurring in businesses operating in the tourism sector can lead to serious injuries and even death. These accidents are caused by reasons such as lack of training, not using adequate and correct protective equipment, inadequate lighting in the work area, or inadequate thermal comfort and mechanical conditions. This study aims to evaluate the risks faced by employees in a five-star hotel operating in Turkey during the pandemic period. For this purpose, first of all, the hazards within the hotel and the risks associated with these hazards were determined in line with the opinion of the expert team and historical data. Then, risk scores were obtained by determining the values for probability and severity factors for each hazard using the L Type Matrix method. When the risk scores for 21 hazards were examined, it was seen that hazards in the high, medium and low risk groups generally had similar scores. In order to ensure a more distinctive ranking of the hazards, the 'probability' and 'severity' factors were weighted as 0.399 and 0.601, respectively, in line with expert opinions, using the Pythagorean Fuzzy AHP method. Then, the hazards were ranked using the Pythagorean Fuzzy TOPSIS method. According to the proposed method, the most important hazard was T17 (employees' social interaction such as shaking hands, kissing, hugging). Finally, after the risk control measures were determined, sensitivity analysis was conducted over three different scenarios to see how the change in criteria weights affected the ranking.