Okul Öncesi Dönem Çocuklarına Yönelik Çizgi Filmlerde Yer Alan Sosyal Beceriler İle Saldırgan ve Zorba Davranışların İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye ve yurt dışı yapımı olan bazı okul öncesi dönem çizgi filmlerinin sosyal beceriler, saldırgan ve zorba davranışlar açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu okul öncesi dönem çocuklarına yönelik hazırlanan 50 çizgi film oluşturmaktadır. Amaçlı örnekleme yöntemi ile belirlenen çalışma grubunda, izlenme oranlarına göre Türkiye yapımı 24, yurt dışı yapımı 26 çizgi film bölümü yer almaktadır. Doküman inceleme yönteminden yararlanılan bu araştırmada veriler, Çizgi Filmlere Yönelik Sosyal Beceri Kontrol Listesi, Çizgi Filmlere Yönelik Saldırgan Davranış Kontrol Listesi ve Çizgi Filmlere Yönelik Zorba Davranış Kontrol Listesi ile toplanmıştır. Araştırma bulgularına göre Türkiye yapımı çizgi filmlerde, en sık karşılaşılan ilk üç sosyal beceri, “başkaları konuşurken konuşan kişiyle göz teması kurma, yardım etme ve tehlikelerden korumaya yönelik sözlü ve/veya sözsüz hareketler” iken yurt dışı yapımı çizgi filmlerde en sık karşılaşılan ilk üç sosyal beceri, “selamlaşma, iltifat etme ve yardım etme”dir. Türkiye yapımı çizgi filmlerde en az yer alan sosyal becerilerin, “sürekli olmayan değişikliklere kolayca uyum gösterme, güçlü ve zayıf yanlarını tanımlama, kızgınlığının başladığını fark etme ve sürpriz yapma” olduğu, yurt dışı yapımı çizgi filmlerde en az yer alan sosyal becerilerin “isteklerini, ihtiyaçlarını rahatça ifade etme, paylaşma ve akran baskısını görmezden gelme” olduğu görülmektedir. Türkiye yapımı çizgi filmlerde en sık sergilenen saldırgan davranışın “birilerini çeşitli fiziksel davranışlarla (dürtme, itme, çekiştirme vb.) rahatsız etme” olduğu, yurt dışı yapımı çizgi filmlerde en sık sergilenen saldırgan davranış “birileriyle alay etme” dir. Türkiye yapımı çizgi filmlerde en sık sergilenen zorba davranış “aynı kişiyi/kişileri itme, çekiştirme”, yurt dışı yapımı okul öncesi dönem çocuklarına yönelik çizgi filmlerde en sık en sık sergilenen zorba davranış “aynı kişinin/kişilerin oyuncaklarını /eşyalarını izinsiz alarak kızdırma” olmuştur.