Türkiye ve Azerbaycan'da Kullanılan B1-b2 Düzeyinde Yabancı Dil Olarak İngilizce Öğretimindeki Ders Kitaplarında Geçen Karşılıklı Konuşmaların Toplumbilimsel Karşılaştırmalı Çözümlemesi

Abstract

Farklı toplumlar toplumsal mesafeyi, toplumsal gücü, hak ve yükümlülükleri, ve söylem edimlerinin yükünün ağırlığını farklı şekilde ölçerler. Bu fark yabancı dil öğrenenleri toplumedimbilimsel hatalar yapmaya meyilli kılyor. Bu tür hataların düzeltilmesi öyrenenlerin sosyal (ya da siyasi, dini ve ahlaki) konularda haklı hassasiyetleri nedeniyle zordur. Fakat, yapılan son araştırmalar, ikinci dil öğrenenlerin edimbilim edinimi üzerinde olumlu etkiler sağladığını gösteriyor. Buna rağmen, toplumedimbilimsel öğelerin ikinci veya yabancı dil öğretimi kitaplarında nasıl ele alındığıyla ilgili neredeyse hiçbir araşıtırma bulunmamaktadır. Ders kitaplarının, dil öğrenenlere toplumedimbilimsel gelişim için girdi sağlamak açısından gerekliliğini dikkate alarak, biz Türkiye'de tasarlanmış ve devlet okullarında kullanılan yabancı dil olarak ingilizce kitaplarını, Azerbaycan'da tasarlanmış ve devlet okullarında kullanılan aynı türlü kitaplarla toplumedimbilimsel ve onunla ilişkili öğelerin bu kitaplardaki karşılıklı konuşmalarda nasıl ele alındığını değerlendirmek amacıyla karşılaştırdık. Araştırmanın sonuçları Türkiye ve Azerbaycan ders kitapları arasında söylem edimleri, dikey uzaklık, ve toplumsal olarak belirlenmiş hak ve yükümlülüklerin ağırlığı açısından anlamlı farklılıkların olduğunu açığa çıkardı. Bu farklılıklar, diğer yandan, söylem durumlarının yetersiz şekilde sunulduğu ile izah edilebilir. Bu araştırmayla biz, ders kitabı yazarlarının dikkatini giderilmesi toplumedimbilimsel açıdan daha kaliteli ders kitaplarının oluşmasıyla sonuçlanabilecek yetersizliklere çekmek, ve ikinci ve yabancı dil öğretenlerin ve öğrenenlerin ilgisini toplumedimbilimsel yetinin uygun dil kullanımı için gerekli olduğuna yönlendirmeği amaçladık.

Different communities assess social distance, social power, rights and obligations, and degree of imposition used in specific speech acts differently. As a result of this difference, foreign language learners are likely to make sociopragmatic failure. This kind of failure is harder to correct because of the learners' justifiable sensitivity in social (or political, religious, and moral) matters. Nevertheless, the resent studies demonstrate positive effects of instruction on the second-language learners' acquisition of pragmatics. However, there is almost no investigation on the representation of sociopragmatic features in second or foreign language textbooks. Considering that textbooks are essential for providing input for the learners in development of their sociopragmatic competence, we compared EFL textbooks designed and employed in state schools of Turkey with those designed and employed in state schools of Azerbaijan, to evaluate how sociopragmatic and related features have been addressed in dialogues present in these textbooks. The results of the investigation revealed that there are some significant differences between Turkish and Azerbaijani textbooks regarding representation of speech acts, vertical distance, and strength of socially defined rights and obligations. These differences, on the other hand, can be accounted for by the inadequate representation of speech situations. By this study, we aspired to draw textbook writers' attention to such inadequacies elimination of which may result in sociopragmatically more adequate textbooks, and attract second- or foreign language teachers and learners' attention on the significance of sociopragmatic competence for appropriate language use.