Çalışma Yaşamındaki Psikososyal Riskler İle Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişki

Abstract

Sanayinin öncü sektörü olarak kabul edilen demir çelik fabrikalarında psikososyal risklere yönelik yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Dolayısıyla, bu çalışmada, bir demir çelik fabrikası çalışanlarının psikososyal risk faktörlerini belirleyerek, bu faktörlerin psikolojik belirtilerle olan ilişkisini anlamak amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini bir demir çelik fabrikasının 802 çalışanı oluşturmaktadır. Uygun örnekleme yöntemiyle evrenin tamamına ulaşılmaya çalışılmıştır. Araştırmanın örneklemini 20-64 yaş aralığında 418 erkek çalışan oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak BTF, KSE ve KOPSOR kullanılmıştır. Araştırma kesitsel desen uyarınca gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya OMÜ Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu'ndan gerekli izinler alındıktan sonra başlanmıştır. Veriler, çalışanlara kısa mesaj aracılığıyla ulaştırılan çevrimiçi anket üzerinden toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS-21 paket programı ve Jamovi 2.3.28 programı kullanılmıştır. Normal dağılım sağlanmadığından verilerin analizinde parametrik olmayan testler kullanılmıştır. Psikolojik belirtilerin, psikososyal risk boyutlarının grupları arasında farklılaşıp farklılaşmadığını test etmek amacıyla Mann Whitney U testi kullanılmıştır. Psikolojik belirtiler ile psikososyal riskler arasında bir ilişkinin olup olmadığını belirlemek için Spearman-Brown Sıra Farkları Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Psikososyal risklerin psikolojik belirtiler üzerindeki yordayıcı etkisini incelemek için Çok Değişkenli İkili Lojistik Regresyon Analizi kullanılmıştır. Tükenmişliğin psikolojik belirtilerle ilişkili olduğu ve yüksek psikolojik belirtileri öngördüğü saptanmıştır. Duygusal taleplerin anksiyete, depresyon ve olumsuz benlik belirtileriyle ilişkili olduğu ve yüksek depresyon belirtilerini öngördüğü saptanmıştır. Duygularını gizleme gereksiniminin olumsuz benlik belirtileriyle ilişkili olduğu ve yüksek anksiyete ve yüksek olumsuz benlik belirtilerini öngördüğü saptanmıştır. İş-ev çatışmasının anksiyete, depresyon, olumsuz benlik, somatizasyon ve hostilite belirtileriyle ilişkili olduğu saptanmıştır. Güven eksikliğinin depresyon, somatizasyon ve hostilite belirtileriyle ilişkili olduğu ve yüksek depresyon belirtilerini öngördüğü saptanmıştır. İş güvencesizliğinin yüksek depresyon belirtilerini öngördüğü saptanmıştır. Rol açıklığı eksikliğinin yüksek olumsuz benlik ve yüksek hostilite belirtilerini öngördüğü saptanmıştır. Adalet ve saygı eksikliğinin ve öngörülebilirlik eksikliğinin hostilete belirtileriyle ilişkili olduğu saptanmıştır. Mevcut çalışma bulguları psikososyal riskler ve psikolojik belirtilerin ilişkili olduğunu göstermektedir. Psikososyal risklerin önlenmesi çalışanların ruh sağlığını korumak adına önemli olabilir.Studies on psychosocial risks in iron and steel factories, which are considered the leading sector of the industry, are quite limited. Therefore, this study aimed to determine the psychosocial risk factors of employees in an iron and steel factory and to understand the relationship between these factors and psychological symptoms. The population of the research consists of 802 employees of an iron and steel factory. An attempt was made to reach the entire universe using the appropriate sampling method. The sample of the research consists of 418 male employees between the ages of 20- 64. BTF, KSE and KOPSOR were used as data collection tools. The research was carried out according to the cross-sectional design. The research was started after obtaining the necessary permissions from the OMU Social Sciences and Humanities Research Ethics Committee. Data was collected through an online survey delivered to employees via text message. SPSS-21 package program and Jamovi 2.3.28 program were used to analyze the data. Since normal distribution was not achieved, nonparametric tests were used to analyze the data. Mann Whitney U Test was used to test whether psychological symptoms and psychosocial risk dimensions differed between groups. Spearman-Brown Rank Difference Correlation Analysis was used to determine whether there was a relationship between psychological symptoms and psychosocial risks. Multivariate Binary Logistic Regression Analysis was used to examine the predictive effect of psychosocial risks on psychological symptoms. It has been found that burnout is associated with psychological symptoms and predicts high psychological symptoms. Emotional demands have been found to be associated with anxiety, depression, and negative self-symptoms and predict high depression symptoms. It has been found that the need to hide emotions is associated with negative self-symptoms and predicts high anxiety and high negative self-symptoms. Workhome conflict has been found to be associated with symptoms of anxiety, depression, negative self, somatization and hostility. It has been found that lack of confidence is associated with depression, somatization and hostility symptoms and predicts high depression symptoms. Job insecurity has been found to predict high levels of depression symptoms. It has been found that lack of role clarity predicts high negative self-esteem and high hostility symptoms. Lack of fairness and respect and lack of predictability have been found to be associated with symptoms of hostility. Current study findings show that psychosocial risks and psychological symptoms are related. Preventing psychosocial risks may be important to protect the mental health of employees.