Hemodiyaliz ve Periton Diyalizi Uygulanan Hastalarda Ateroskleroz ve Aterosklerotik Risk Faktörlerinin Karşılaştırılması

Abstract

ÖZET Kardiovasküler hastalıklar, böbrek yetmezlikti hastalarda önemli morbidite ve mortalite nedenidir. Kronik böbrek yetmezlikli hastalarda çeşitli faktörlerin etkisi ile ateroskleroza belirgin yatkınlık söz konusudur. Çalışmamızda hemodiyaliz veya sürekli ayaktan periton diyalizi (SAPD) uygulanan son dönem böbrek yetmezlikli (SDBY) vakalarda karotid aterosklerozunu ve bazı aterosklerotik risk faktörlerini karşılaştırmayı amaçladık. Çalışmamıza; 33 hemodiyaliz, 32 SAPD uygulanan hasta ve 33 kontrol grubu olmak üzere toplam 98 vaka alındı. Vakalar arasında yaş, cinsiyet, diyaliz süreleri, sigara kullanımı, vücut kitle indeksi (VKİ), diyabet ve hipertansiyon varlığı açısından farklılık yoktu (p>0.05). Çalışmaya alman vakaların tamamının; serum trigliserid, total kolesterol, HDL (High-Density Lipoprotein), LDL (Low Density Lipoprotein), lipoprotein(a) [Lp(a)], apolipoprotein A-I (Apo A-I), Apo B, Apo E, albumin, CRP, fibrinojen, intakt parathormon (iPTH) ve ferritin seviyeleri ölçüldü. B- mode ultrasonografi ile vakaların tamamının karotid intima media kalınlığı (İMK) ve plak sayısı değerlendirildi. Diyaliz uygulanan grupta, kontrol grubuna göre; serum trigliserid, total kolesterol, LDL, Apo B, CRP, fibrinojen, ferritin ve Lp(a) düzeyi belirgin şekilde artmışken (pO.001), serum HDL, Apo A-I, Apo E ve albumin düzeyi ise belirgin şekilde azalmıştı (p<0.001). Hemodiyaliz ve SAPD uygulanan grup arasında Lp(a) dışında (p<0.05), diğer lipid parametreleri ve İPTH seviyeleri açısından anlamlı farklılık saptanmadı (p>0.05). Diyaliz uygulanan grupta, kontrol grubuna göre; İMK ve plak sayısında anlamlı artış saptanırken (p<0.05), hemodiyaliz ve SAPD uygulanan grup arasında İMK ve plak sayıları arasında anlamlı farklılık bulunmadı (p>0.05). Plak sayısı ise; serum CRP düzeyi ile pozitif iv(r =0.33, p<0.01), serum Apo A-I ve albumin düzeyi ile negatif korele idi [ (r2 = -0.26, p<0.05), (r2 = - 0,25, p<0.05) ]. Sonuç olarak; diyaliz merkezleri hem hemodiyaliz hem de SAPD içeren entegre bir program kurmalıdır. Ateroskleroz açısından her iki metodun birbirine üstünlüğü olmamakla beraber; üremik hastaların tedavi ve rehabilitasyonunda kullanılan iki farklı yöntemdir. Anahtar Kelimeler: Hemodiyaliz, SAPD, ateroskleroz, lipoproteinler.ABSTRACT Cardiovascular disease is an important cause of morbidity and mortality in patients with renal failure. Patients with chronic renal failure are significantly susceptible to atherosclerosis. To investigate the carotid atherosclerosis and other atherosclerotic risk factors in end-stage renal disease (ESRD) patients treated with continuous ambulatory peritoneal dialysis (CAPD) or hemodialysis (HD). 33 HD, 32 CAPD and 33 control totalling 98 patients were enrolled. There was no difference between the cases according to age, sex, dialysis duration, smoking, body mass index (BMI), presence of diabetes and hypertension (p>0.05). Serum triglyceride, total cholesterol, HDL, LDL, lipoprotein (a) [Lp(a)], apolypoprotein A-I (Apo A-I), Apo B, Apo E, albumin, CRP, fibrinogen, iPTH, and ferritin levels were obtained from all cases. Carotid intima media thickness (IMT) and plaque numbers were calculated from all cases by using B-mode ultrasonography. Serum triglyceride, total cholesterol, HDL, LDL, Lp(a), Apo A-I, Apo B, Apo E, albumin, CRP, fibrinogen, and ferritin levels were significantly increased in dialysis group when compared to the control groups (p<0.001); whereas, HDL, Apo A-I, Apo E and albumin levels were decreased (p<0.001). However, there was no difference between hemodialysis and CAPD groups in the other lipid paramaters and iPTH (p>0.05), except Lp(a) (p<0.05). In patients treated with dialysis there was an increase in IMT and plaque number when compared to the control group but the differences were not significant (p>0.05). Plaque number was positively correlated with serum CRP levels (r2=0.33, p<0.01) whereas it is negatively correlated with serum Apo A-I and albumin levels [ (r2 = -0.26, p<0.05), (r2 = - 0,25, p<0.05) ]. VIIn conclusion, dialysis centers should establish an integrated hemodialysis and CAPD programme as the two methods are not competitive but are different tools for the treatment and rehabilitation of uremic patients. Key words : Hemodialysis, CAPD, atherosclerosis, lipoproteins. VII