Geçmişten Günümüze Türkiye'de Tarım Bakanlığı Veteriner Hekimliği Hizmetlerinin Örgütlenmesi

Abstract

Osmanlı Devleti'nde ondokuzuncu yüzyılda başlayan veteriner hekimliği eğitim-öğretim faaliyetleri, bulaşıcı hayvan hastalıkları ile mücadelede kamu veteriner hekimliği hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin ilk örgütlenme çalışmalarını da beraberinde getirmiştir. Bu çerçevede, ilk sivil veteriner hekimliği örgütü 1888 yılında 'Nafia Nezâreti'ne bağlı olarak kurulmuş; 1893 yılında 'Orman, Maadin ve Ziraat Nezâreti' çatısı altına alınarak, tarım ve veteriner hekimliğe ilişkin örgüt yapıları birlikte organize edilmeye başlanmıştır. Kurtuluş Savaşı'nın ardından tarım ve hayvancılığa dayalı bir ekonomik kalkınma politikası benimseyen yeni Türkiye Cumhuriyeti'nde, hayvancılığın korunması ve geliştirilmesine ilişkin alınan kararlar, veteriner hekimliği örgütlenme çalışmalarında da etkili olmuştur. Bu kapsamda 1937 yılında çıkarılan ve yaklaşık 60 yıl yürürlükte kalan 'Ziraat Vekâleti Vazife ve Teşkilat Kanunu' ile Bakanlık bünyesindeki merkez ve taşra birimlerinin örgüt yapısı ilk kez oluşturularak, çalışma esasları belirlenmiştir. Ülke hayvancılığına önemli hizmetler veren kamu veteriner hekimliği örgütü, bu Kanun uyarınca geçekleştirilen düzenlemelerle faaliyetlerini sürdürmüş, konu ve ürün esaslı örgüt yapısı benimsenmiştir. Ancak Bakanlığın bünyesindeki teşkilat birimlerinin reorganizasyonu konusunda gerçekleştirilen yasal düzenlemeler sonucunda Bakanlık birimlerinin 1984 yılında fonksiyon gruplarına göre örgütlenmesi esas alınmıştır. Bu düzenlemeyle Bakanlık merkez teşkilatında yer alan 11 ana hizmet birimi 3'e indirilmiş ve Veteriner İşleri Genel Müdürlüğü kapatılmıştır. İzleyen yıllarda iş yükü artan ve çeşitlenen Tarım Bakanlığının günün şartlarına uyum sağlaması amacıyla teşkilat yapısında ve isminde çok sık değişikliklere gidilmiş; bu değişiklikler veteriner hekimliği örgüt yapısını da etkilemiştir. Süreç içerisinde, Bakanlık bünyesinde görev alan veteriner hekimler sadece hayvancılık faaliyetlerini içeren konularda değil, aynı zamanda gıda, su ürünleri, yem ve yönetimsel işler de dâhil olmak üzere çeşitli alanlarda görev almışlardır. Tez çalışmasında, geçmişten günümüze Tarım Bakanlığı veteriner hekimliği hizmetlerinin örgütlenmesindeki değişim ve gelişimleri bilimsel ve tarihsel açıdan incelemek ve değerlendirmek amaçlanmıştır.Veterinary medicine education that started in 1800s in Ottoman Empire brought along the first organizational studies regarding public services against infectious animal diseases. In this context, first civil veterinary medicine organization was established in 1888 under 'Nafia Nezâreti'; In 1893, it was taken under 'Orman, Maadin ve Ziraat Nezâreti' and the organizational structures related to agriculture and veterinary began to be organized together. In Republic of Turkey, adopting an economic development policy based on agriculture and husbandry after War of Independence, decisions taken regarding protection and development of husbandry were also effective in organization of veterinary medicine. Regarding this, with 'Ziraat Vekâleti Vazife and Teşkilat Law', being enacted in 1937 and stood about 60 years, organizational structure of central and provincial units within the Ministry was established for the first time and working principles were determined. Public veterinary organization, providing important services to husbandry, has continued its activities in accordance with this Law, and subject and product-based organizational structure has been adopted. However, as a result of legal arrangements made on organizational units within the Ministry, Ministry units were organised based on their functions in 1984. Thus, 11 main service units in central organization of the Ministry were reduced to 3 and General Directorate of Veterinary Affairs was closed. In following years, with its diversified and increased workload, Ministry of Agriculture made frequent changes in its organizational structure to adapt to current conditions; These changes have also affected organization of veterinary medicine. Veterinarians working within the Ministry took part not only in husbandry activities, but also in the field of food, fisheries, feed and administration. In the thesis, it is aimed to examine and evaluate the changes and developments in the organization of veterinary medicine services of the Ministry of Agriculture from a scientific and historical perspective.