Türkiye'de Yaratıcı Şehirlerin Belirlenmesi ve Sınıflandırılması

Abstract

Günümüzde şehirlerin gelişiminde etkili olan etmenlerden biri olan yaratıcılık, çeşitli konularda yeni fikirler üretmek ve girişimcilik faaliyetlerini arttırmasıyla ön plana çıkmaktadır. Ekonomide yaratıcılığın önemini ortaya koyan Richard Florida (2002), yaratıcığı etkileyen üç önemli faktör üzerinde durmaktadır. Bunlar 3T olarak da adlandırılan yetenek (talent), teknoloji (technology) ve tolerans (tolerance) faktörleridir. Yaratıcı şehirler ile ilgili konulardan biri ise şehirlerin yaratıcılık endeksine göre sınıflandırılmasıdır. Yaratıcılığı belirlemede kullanılan endekslerin ve yaratıcılığın zamansal sürecinin boşluğu literatürde karşımıza çıkmaktadır. Kullanılan endekslerin Türkiye'nin sahip olduğu yaratıcılığı yansıtıp yansıtamadığı ise belirsizdir. Ulusal literatürde bu konuda coğrafyacıların katkısının olmadığını, diğer disiplinlerden ise katkının sınırlı sayıda olduğu görülmektedir. Hatta Türkiye'deki şehirlerin yaratıcılığını ölçmede zamansal değişim ve farklı endekslerin kullanımı ile ilgili kategoride çalışmaların olmadığı tespit edilmiştir. Literatürdeki bu boşluk Türkiye'nin sahip olduğu çeşitli özellikler odağında geliştirilen endeksler ile resmedilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda araştırmanın amacı literatürde yer alan 'yaratıcı şehir' endekslerinin kullanarak Türkiye'deki şehirlerin yaratıcılığının zamansal değişim bağlamında ortaya koymak ve nihayetinde Türkiye'nin sahip olduğu özelliklere uygun bir endeks geliştirmektir. Böylece Türkiye'de hem yaratıcı şehirler belirlenmiş hem de yeni bir endeks geliştirilmiş olunacaktır. Bu amaca ulaşmak için ikincil verilerden yararlanılmıştır. Çeşitli kurumlardan elde edilen ikincil verilerle iki farklı endeks kullanılmıştır. Endekslerde zaman olarak 2010-2012 ve 2021-2023 dönemleri seçilmiştir. Düzey 3 ölçeğinde kullanılan veriler ilk olarak Richard Florida'nın yaratıcı şehir endeksine göre hesaplanmıştır. İkinci olarak bu göstergelere ek olarak eklenen verilerle Türkiye'nin kendi yaratıcılık endeksi oluşturulmuştur. Endekslerin analizinde mekân ve bileşik endeks hesaplamaları kullanılmıştır. Her iki endeks sonuçları ArcGIS programında haritalandırılarak karşılaştırmalar yapılmıştır. Florida ve yeni oluşturulan Türkiye Yaratıcı Şehir Endeksi'nde teknoloji ve yetenek endeksinde benzerlik görülmüştür. Tolerans endeksinde ise her iki endekste de farklı çıkmıştır. Genel olarak yaratıcı şehir sayılarına bakıldığında Florida'nın endeksine göre sayı azalırken çalışmada oluşturulan Türkiye Yaratıcı Şehir Endeksinde sayı artmıştır.

Creativity, which is one of the factors that are effective in the development of cities today, comes to the forefront by generating new ideas on various issues and increasing entrepreneurial activities. Richard Florida (2002), who reveals the importance of creativity in the economy, emphasizes three important factors affecting creativity. These factors are talent, technology and tolerance, also known as the 3Ts. One of the issues related to creative cities is the classification of cities according to the creativity index. The gap between the indices used to determine creativity and the temporal process of creativity is evident in the literature. It is unclear whether the indices used reflect Turkey's creativity.In the national literature, it is seen that there is no contribution from geographers on this issue, while there is a limited number of contributions from other disciplines. In fact, it has been determined that there are no studies in the category of temporal change and the use of different indices in measuring the creativity of cities in Turkey. This gap in the literature has been tried to be illustrated with indices developed with a focus on various characteristics of Turkey. In this context, the aim of this study is to reveal the creativity of cities in Turkey in the context of temporal change by using the 'creative city' indices in the literature and finally to develop an index suitable for the characteristics of Turkey. Thus, both creative cities in Turkey will be identified and a new index will be developed. Secondary data was utilized to achieve this objective. Two different indices were used with secondary data obtained from various institutions. For the indices, the periods 2010-2012 and 2021-2023 were selected as time periods. The data used in the Level 3 scale was first calculated according to Richard Florida's creative city index. Secondly, Turkey's own creativity index was created with the data added in addition to these indicators. Space and composite index calculations were used to analyze the indices. Both index results were mapped in ArcGIS program and comparisons were made. Florida and the newly created Turkey Creative City Index showed similarities in the technology and talent indices. On the other hand, both indices differed in the tolerance index. In general, the number of creative cities decreased in Florida's index, while the number increased in the newly created Turkey Creative City Index.