Salıpazarı İlçesinde Sebze Olarak Tüketilen Yabani Bitkilerin Toplanması ve Tanımlanması

Abstract

Bu çalışma Samsun'un Salıpazarı ilçesinde sebze olarak tüketimi yapılan bitkilerin toplanması ve tanımlanması amacıyla Eylül 2014-Ağustos 2016 yılları arasındaki dönemde yürütülmüştür. Çalışma başlangıcında öncelikle arazi ve sörvey çalışmaları yapılmıştır. Bu amaçla ilçe halk pazarları gezilerek, sebze olarak satışa sunulan yabani bitkiler tespit edilip bu bitkilerin toplandıkları yerler belirlenmiştir. Sonrasında ilçenin çeşitli köylerinde yaşayan 200 kadar çiftçi ile karşılıklı görüşmeler yapılarak bitkilerin yetiştiği diğer bölgeler tespit edilmiştir. Belirlenen yerler arasından seçilen köylerde doğal olarak yetişen ve sebze olarak tüketilen; civcilik (Stelleria media subsp. media.), ebegümeci (Alcea apterocarpa BOISS.), efelek (Rumex crispus L.), hindiba (Taraxacum buttleri VAN SOEST), ısırgan (Urtica dioica L.), kaldırık (Trachystemon orientalis L.), kazayağı (Oenanthe pimpinelloides L.), kırçan (Smilax excelsa L.), medik (Capsella bursa-pastoris L.), mendek (Aegopodium podagraria L.), nivik (Arum italicum MILLER), sakarca (Ornithogalum sigmoideum FREYN ET. SINT.) ve sirken (Amaranthus retroflexus L.) adlı 13 tür tespit edilmiştir. Bu 13 adet türün toplandığı yerlerin konum ve yükseklikleri belirlenmiştir. Seçilen bölgelerden genotipi temsil edecek şekilde 20 örnek alınarak bitkilerde; yaprak, çiçek, tohum ve renk özellikleri incelenmiştir. Ayrıca bitkilerin kuru madde, kül, protein ve fosfor analizleri yapılmıştır. Çalışmada, en yüksek protein (20.49 g/100g) ve fosfor içeriği (0.36 g/100g) ısırgan (Urtica dioica L.) bitkisinde belirlenmiştir. Elde edilen analizler sonucunda, yabani sebzelerin besin içeriklerinin yaprağı tüketilen kültür sebzelerinin birçoğundan daha zengin olduğu tespit edilmiştir. Tüm bu sebeplerden dolayı insan sağlığı açısından önemli bitki besin elementlerine sahip olan bu bitki türlerinin kültüre alınması önerilmektedir.This study is carried out between September 2015 and August 2016 in District of Samsun Salıpazarı and it aims to identify the plants consumed as vegetables in this region. At the beginning at the work, surveys were carried out with the farmers in the region. To identify plants, the public bazaars of the district were visited, wild plants presented as vegetables for sale were detected and the places where these plants were collected were learned. Afterwards, the other areas where plants were grown were detected by mutual negotiations with about 200 farmers who live in various villages of the district. 13 species, naturally grown and consumed as vegetables (civcilik (Stelleria media subsp. media.), ebegümeci (Alcea apterocarpa BOISS.), efelek (Rumex crispus L.), hindiba (Taraxacum buttleri VAN SOEST), ısırgan (Urtica dioica L.), kaldırık (Trachystemon orientalis L.), kazayağı (Oenanthe pimpinelloides L.), kırçan (Smilax excelsa L.), medik (Capsella bursa-pastoris L.), mendek (Aegopodium podagraria L.), nivik (Arum italicum MILLER), sakarca (Ornithogalum sigmoideum FREYN ET. SINT.) and sirken (Amaranthus retroflexus L.) were identified in the designated areas. The positions and heights of these 13 places were determined. About 20 specimens were selected to represent the genotype from the selected regions. Leaf, flower, seed and color characteristics were investigated. In addition, dry matter, ash, protein and phosphorus analyzes of plants were done. In the study, the highest protein (20.49 g/100g) and phosphorus content (0.36 g/100g) were determined in the stinging nettle (Urtica dioica L.) plant. As a result of the analyzes obtained, it was determined that the nutrient content of wild vegetables was richer than most of the cultivated vegetables consumed by the leaf. For these reasons, it is suggested that the farmers cultivate these plant species which have important plant nutrients in terms of human health.