Karadeniz'de Farklı Avcılık Baskısı Uygulanan Mezgit (Merlangius Merlangus L., 1758) ve Barbunya (Mullus Barbatus L., 1758) Stoklarında Populasyon Dinamiği Parametrelerinin Yaş Tabanlı Metot İle Karşılaştırmalı Analizi

Abstract

Ticari olarak işletilen balık stoklarının yönetimi, populasyonların zamansal ve alansal olarak değişimine dair bilgi birikimi gerektirmektedir. Uzun dönemler boyunca av baskısına maruz kalan stoklar bu baskıya direnmeye çalışır ve farklı yollarla tepki oluştururlar. Bu çalışma, ülkemiz ve bölgemiz trol balıkçılığının en önemli hedef türleri arasında bulunan mezgit (Merlangius merlangus L.,1758) ve barbunya (Mullus barbatus L., 1758) populasyonlarının farklı şiddette av baskısına karşı verdikleri tepkileri belirlemeyi amaçlamıştır. Bu maksatla, Güney-Orta Karadeniz Bölgesinde, trol balıkçılığına açık Kızılırmak-Yeşilırmak Şelf Sahası (KYSA) ve trol balıkçılığına kapalı Melet Irmağı Şelf Sahası (MSA)'nda deneysel deniz saha çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Saha çalışması 6 istasyon ve toplam 151 operasyon, 3 derinlik katmanında her bir örnekleme noktasında 2 paralel çekim olmak üzere 6 ardışık mevsimde gerçekleştirilerek tamamlanmıştır. Her iki alandan (KYSA ve MSA), her iki balık (mezgit ve barbunya) stoğundan temin edilen örneklerde, bireyler için; tam boy, tam ağırlık, eşey, eşeysel olgunluk safhası ve otolit örneği alınmış, populasyon için ise; boy-frekans dağılımı, eşey oranı, boy-ağırlık ilişkisi, yaş kompozisyonu, yaş-boy ve yaş-ağırlık ortalamaları, büyüme parametreleri, ilk üreme boyu, ölüm katsayıları, yaşama ve işletme oranları ve biyokütle değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca, otolit şekil analizi (Fourier Analizi) kullanılarak her iki alan arasında söz konusu türlerin otolit biyometrileri arasındaki olası farklar araştırılmıştır. Hesaplanan tüm parametreler, eşey, zaman ve alan faktörlerine bağlı değişimler açısından istatistik olarak test edilmiştir. Genel itibariyle her iki tür için de trole açık ve kapalı alan arasında populasyon özellikleri açısından anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Av baskısına tepki olarak, KYSA'da hem mezgit, hem de barbunyanın büyüme hızında artış gözlenmiştir. Ayrıca, özellikle mezgitin ilk eşeysel olgunluk boyunda düşüş belirlenmiştir. Yaş kompozisyonu ve boy dağılımı bakımından anlamlı farklılık gösteren her iki alandaki stoklarda, özellikle KYSA'da 'yaş kesimi' etkisi belirgindir. Mevcut mezgit ve barbunya stoğunun % 90-96'sı yasal avlanma boyunun altındaki bireylerden oluşmaktadır. Bu durum stokların sürdürülebilirliğini sağlayan anaç stoğun ciddi şekilde yıpratıldığının ve stokların büyük oranda genç bireylerden oluştuğunun göstergesidir. Balıkçılık yönetimi açısından alınması gereken tedbir, her iki stok üzerindeki av baskısının acilen düşürülmesidir.The management of exploited fish stocks requires the knowledge of spatial and temporal variation of populations. The populations under heavy fishing pressure for long periods try to resist against this pressure and respond in certain ways. This study aims to determine the responses of the major target species of local and nationwide fishery; the whiting (Merlangius merlangus L.,1758) and the red mullet (Mullus barbatus L., 1758) populations to different level of fishing pressures. In this scope, experimental marine surveys were realized along Kizilirmak-Yesilirmak (KYSA) Shelf Area that is allowed to trawling and Melet River Shelf Area (MSA) closed to trawling in middle-south Black Sea. The marine surveys were held in 6 stations and 151 operations in total, 3 different depth ranges with 2 parallel hauls within each sampling locations, lasting 6 subsequent seasons. In the samplings obtained from both regions (KYSA and MSA) and populations of both species (whiting and red mullet), the data for specimens such as total length, total weight, sex, the stage of maturity were recorded and the otoliths were removed. The population parameters were defined and estimated as length frequency distributions, sex ratio, length-weight relationship, age composition, the mean length-at-age and the weight-at-age, growth parameters, length at first maturity, mortality coefficients, rate of survival and exploitation and biomass. Furthermore, the otolith biometry of the mentioned species sampled from KYSA and MSA was examined by using otolith image analysis (Fourier Analysis) for any significant difference. All estimated values were statistically tested for any significant difference of sexual, temporal and spatial factor. In general terms, significant differences in population parameters were determined between KYSA and MSA within each species. An increase in growth rate was observed for whiting and red mullet population in KYSA as a response to fishing pressure. Besides, a decrease was determined for the length of first maturity in whiting. Age truncation was clear especially in KYSA and the difference in age compositions and length frequency distributions of populations from two areas were significant. Nearly, 90-96% of the present whiting and red mullet populations are composed of specimens under minimum landing size. This means that the spawning stock that is vital in sustainability of the stocks is severely exploited and the population is highly juvenescent. The precaution for the fishery management of whiting and red mullet is to minimize the fishing effort on these stocks urgently.