Xx. Yüzyıl Türk Müziği İrticalî İcralarında Perde ve Seyir Karakteri Anlayışı

Abstract

'XX. Yüzyıl Türk Müziği İrticalî İcralarında Perde ve Seyir Karakteri Anlayışı' isimli tezimizde; bu yüzyıldaki icracıların serbest ritimli ezgilerde kullandıkları perde baskıları ve makam algılarını ortaya koyarak, aynı yüzyılda ortaya konan ve halen aktif olarak eğitimi verilen Arel-Ezgi-Uzdilek ses sistemi ile karşılaştırmalı olarak incenlemeye çalışılmıştır. İcra edilen Türk Müziği ile nazariyat olarak ortaya koyulan Türk Müziği'nin birbirlerinden farklı olduğu konusunda birçok çalışma yapılmış olmasına karşın serbest ritimli eserlerin perde ve makam anlayışı yönünden incelenmediğini görmekteyiz. Bu sebeple çalışmamızda XX. yüzyıl ses sistemi olan Arel-Ezgi-Uzdilek ses sistemi ile icraların farklılık ve benzerliklerini ortaya koyabilmek adına ekol olarak kabul edilen XX. yüzyıl icracılarının serbest ritimli ezgileri referans alınarak analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu bölümdeki analizler temel olarak serbest sözlü ve çalgısal kayıtlardan elde edilen verilerin sayma, sıralama, ortalama alma ve yüzde alma gibi istatistiksel metotlarla incelemeye dayalıdır. Müzikteki sesleri sayısal olarak ifade edebilmek mümkün olduğundan müzikal analizde istatistiksel yöntemler kullanılmıştır. Analiz programı olarak Java tabanında Bilge Miraç ATICI tarafından geliştirilmiş MakamBox yazılımı kullanılmış olup veriler Microsoft Excel programı ile işlenmiştir. Analiz sonrasında elde edilen verilerle de elimizdeki tüm verileri karşılaştırma yolu ile inceleyerek sonuç elde edilmeye çalışılmıştır. Tez çalışmamızda nazariyatta olmayıp icrada kullanılan 2, 3 komalık bemol ve diyezlerin var olduğu tespit edilmiştir. Seyir karakteri açısından Arel'in vermiş olduğu bilgilerden farklı uygulamalarında varlığı ortaya koyulmuştur. İcra-nazariyat uyuşmazlığı problemini ortaya koymak adına yapmış olduğumuz çalışmamız perde ve makam anlayışının ne şekilde algılanarak kullanıldığını göstermesi açısından önem arz etmektedir. Çalışmamız sonunda mevcut Türk Müziği ses sisteminde var olmayan çeşitli perde baskıları ile farklı makam seyir uygulamaları tespit ederek; eski ve mevcut icraların daha iyi ifade edilebilmesi, müzikolojik olarak daha iyi analiz edilebilmesi, usta-çırak ilişkisinin daha nice seneler sonrasına sağlıklı şekilde nazari olarak aktarılabilmesi için Türk Müziği ses sistemi nazariyatının güncellenerek yeniden ortaya koyulmasına ihtiyaç duyulduğu sonucu çıkarılmıştır.In our thesis titled 'Fret and Cruise Character Concept used in Improvisation Works in the scope of 20th Century Turkish Music'; it was tried to make comparative examination with Arel-Ezgi-Uzdilek sound system theory that was put forward in the same century and of which education is stil given actively, revealing the Fret presses and maquam perception that the performers of this century used in their free rhythm melodies. Although many studies have been made on the difference between the Turkish Music performed and the Turkish Music set as the theory, we can see that the works with free rhythms have not been examined in terms of fret and maqam concept. For this reason, in order to be able to reveal the differences and similarities of the 20th century sound system namely, Arel-Ezgi-Uzdilek sound system, free rhythmic melodies of 20th century performers who are accepted as ecole are taken as reference and tried to be analyzed. The analyzes in this section are mainly based on the examination of statistical methods such as counting, sorting, averaging and percentage taking of data to be obtained from free verbal and instrumental records. Because it is possible to express the voices in music numerically, statistical methods have been used in musical analysis. As the analysis program, MakamBox software developed in Java by Bilge Miraç ATICI base was used and the data was processed with Microsoft Excel program. All the data obtained after the analysis were analyzed by comparison and all the data were tried to be obtained. In our thesis study, it has been determined that there are 2, 3 comma flats and shadows that are not used in the course of the study but used at once. From the point of view of the character of the cruise, Arel's existence is revealed in different applications than the information given. It is important for us to show how we perceive and use the understanding of the curtain and authority we have worked on in order to reveal the problem of executive-theoretical dispute. At the end of our work, by detecting various fret presses and different maqam navigational applications which are not available in the existing Turkish music sound system; in order to be able to express old and existing performance beter, to be able to analyze musicologically beter, to transfer the master-apprentice relation theoretically after many years, the conclusion that the theory of the Turkish music sound system needs to be updated and re-emerged.