Gazali'nin Fıkıh Düşüncesinde Tasavvuf

Abstract

'Gazali'in Fıkıh Düşüncesinde Tasavvuf' adlı bu çalışmamızda ilk olarak kelâm, fıkıh, tasavvuf ve felsefede derin bilgilere sahip olan Gazali'nin hayatı, eserleri ve ilmi kişiliği hakkında kısa ve özlü bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde çalışma yaptığı her ilme birkaç yönden katkısı olan bu büyük âlimin, fıkıh ilmine yeni bir bakış açısı getirerek fıkıh-tasavvuf ilişkisini ne şekilde yorumladığı anlatılmaya çalışılmıştır. Yine bu bölümde Gazali'in fıkhî hükümlerin salt görünür taraflarından ziyade, derûnî manalarına dikkat edilmesi gerektiği tezini niçin savunduğu ve hangi açılardan fıkıh ile tasavvufu barıştıran kişi olarak görüldüğü üzerinde durulmuştur. Son bölümde ise, Gazali'in bütün hukuk sistemlerinde var olan hükümlerin dışa dönüklüğü (zâhir) yanında, İslam hukuk sisteminin ayrılmaz bir parçası olarak kabul ettiği hükümlerin içsel (bâtınî) boyutunun, ibadetleri durağanlıktan ne şekilde koruduğu, sade ve anlamsız hareketler bütünü olmaktan hangi bâtınî vasıflarla çıkardığı üzerinde durulmuştur. Onu iyi tanımak, eserlerini iyi tahlil etmek, gerek fıkıhçılığını değerlendirmede gerekse mutasavvıflığını değerlendirme konusunda bizlere çok yardımcı olacaktır. Anahtar Sözcükler: Zâhir, Bâtın, Tasavvuf, Fıkıh.

In this work, which is entitled 'Sufism in al-Ghazali's Fiqhi Thought', firstly, we provide a brief and concise information regarding life, works and scholarship of al-Ghazali who had deep knowledge in kalam, fiqh, sufism and philosophy. In the second chapter, interpretation of this great scholar who contributed to each science he worked from several aspects, on the fiqh-sufism relationship by bringing a new perspective into the science of fiqh will be explained. Additionally, the reason why Al-Ghazali advocated the thesis that the spiritual meanings of fiqhi rulings should be paid attention rather than their pure apparent meanings, and from which aspects he has been considered as the individual who reconciled fiqh and sufism are elaborated. In the last chapter, al-Ghazali's opinion on how the inner (bâtınî) aspect of the rulings which is an inseparable feature of Islamic law, in addition to the exterior (zâhir) aspect of the rulings which exists in all law systems, protected the religious services from inertia, and through which inner qualities he rescued these acts from being plain and meaningless actions will be elaborated. Knowing him well and analysing his works in detail will help us significantly regarding evaluating both his scholarship in fiqh and sufism. Key words: Exterior, Inner, Sufims, Fiqh