İmazamox Kalıntılarından Zarar Gören Buğday Bitkilerinde Toprak İyileştiricinin Etkileri

Abstract

Topraktaki herbisit kalıntılarının, özellikle imidazolinon (IMI) grubundan olanların kalıcılığı, ürün verimliliği ve toprak sağlığı için bir tehdit oluşturmaktadır. Yaygın olarak kullanılan bir IMI herbisiti olan Imazamox, yaklaşık 2 yıl kalıcı olabilen ve buğday gibi hedef dışı sonraki ürünleri olumsuz etkileyebilen kalıntı aktivitesiyle bilinmektedir. Bu çalışma, imazamox kalıntılarının buğdayda neden olduğu fitotoksisite semptomlarının kapsamını değerlendirmeyi ve bu tür etkileri hafifletmek için mikrobiyal bir toprak iyileştiricinin potansiyelini değerlendirmeyi amaçlamaktadır.. Dört işlem kullanılarak kontrollü bir saksı deneyi yürütüldü: (1) işlem görmemiş kontrol, (2) sadece toprak iyileştirici, (3) imazamox ile kirlenmiş toprak ve (4) imazamox + toprak iyileştirici. Değerlendirilen parametreler arasında klorofil içeriği, yaprak gaz değişimi, bitki biyometrisi, dehidrogenaz aktivitesi (DHA) ve temel doğurganlık göstergeleri (NPK, organik karbon, EC ve pH) yer aldı. Sonuçlar, İmazamox maruziyetinin buğday verimliliğini önemli ölçüde baskıladığını, kontrol ile karşılaştırıldığında üretken kardeşlenmelerin %41,8 ve sürgün yüksekliğinin %52,8 azaldığını gösterdi. Tane verimi tamamen engellendi. Fotosentez ve klorofil içeriği de azalırken, DHA %43'e kadar düştü ve yararlanılabilir azot %51 azaldı. Buna karşılık, toprak iyileştirici tek başına büyümeyi artırarak üretken kardeşlenmeleri %27 ve tane verimini %16,4 artırdı. Toprak iyileştiricinin imazamox ile birlikte uygulanması kısmi iyileşmeye yol açtı: sürgün yüksekliği %14,7, klorofil %11,3 ve DHA yalnızca imazamox uygulanan topraklara kıyasla %22,5 arttı. Toprak azotu, kombine uygulama altında %67,3 oranında arttı. Bu bulgular, mikrobiyal toprak iyileştiricilerinin herbisitten etkilenen topraklarda bitki performansını ve toprak mikrobiyal işlevini kısmen geri kazandırabileceğini göstermektedir. Çalışma, imazamox kalıntılarının güçlü fitotoksik etkisini doğrulamaktadır ve toprak iyileştiricisinin bu etkileri hafifletme potansiyelini vurgulamaktadır.The persistence of herbicide residues in soil, particularly those from the imidazolinone (IMI) group poses a threat for crop productivity and soil health. Imazamox, a widely used IMI herbicide is known for its residual activity, which can persist for about 2 years and negatively affect subsequent non-target crops such as wheat. This study aims to reveal the effect of microbial soil improver on plants when applied independently or on soil containing phytotoxic residues of the herbicide imazamox. A controlled pot experiment was conducted using four treatments: (1) untreated control, (2) soil improver, (3) imazamox-contaminated soil, and (4) imazamox + soil improver. Parameters assessed included chlorophyll content, leaf gaseous exchange, plant growth, dehydrogenase activity (DHA), and soil fertility indicators. Results showed that imazamox exposure significantly suppressed wheat productivity, with productive tillers reduced by 41.8% and shoot height by 52.8%. Grain yield was completely inhibited. Photosynthesis and chlorophyll content also declined, DHA dropped by up to 43%, and available nitrogen decreased by 51%. In contrast, the soil improver alone enhanced growth, increasing productive tillers by 27% and grain yield by 16.4%. A combined application of soil improver with imazamox led to partial recovery: shoot height increased by 14.7%, chlorophyll by 11.3%, and DHA by 22.5% compared to single imazamox treatment. Soil nitrogen improved by 67.3% under the combined treatment. These findings suggest that microbial soil improvers can partially restore plant performance and soil microbial function in herbicide-affected soils. The study confirms the strong phytotoxic impact of imazamox residues and highlights the potential of the soil improver to mitigate these effects.