Kişilik ve Adalet Algılarının Sosyal Kaytarma Üzerindeki Rolünün Araştırılması

Abstract

Çalışmanın temel amacı, Beş Faktör Kişilik boyutlarının (Dışadönüklük, Öz denetim/Sorumluluk, Deneyime Açıklık, Duygusal Denge ve Uzlaşılabilirlik) ve adalet algılarının(yöntem, dağılım, bilgi ve etkileşim adaleti) sosyal kaytarma üzerindeki rolünü bir alançalışmasında araştırmaktı. Diğer bir amaç da, kişilik ve adalet boyutlarının sosyalkaytarmadaki moderasyon etkilerini incelemekti.Veri, Ankara, Türkiye'deki önde olan üç yazılım şirketindeki çalışanlar ve onlarınamirlerinden toplanmıştır. Çalışma iki aşamada yürütülmüştür. Pilot çalışmada (AşamaI), sosyal kaytarma ve iş arkadaşı sosyal kaytarma algısı ölçekleri geliştirilmiştir. Görevgörünürlüğü ölçeği Türkçe'ye uyarlanmıştır. Ölçeklerin iç tutarlılık güvenirliği, 53çalışanın oluşturduğu örneklem grubu ile yapılan pilot çalışmada test edilmiştir. Anaçalışmada (Aşama II), hipotez ve olası moderasyon etkileri, 156 katılımcıdan veritoplayarak test edilmiştir. Bulgular sadece, dışadönüklük ve sosyal kaytarma ile duygusaldenge ve sosyal kaytarma arasında pozitif ilişki olacağını öneren iki hipotezidesteklemiştir. Olası moderasyonlar araştırıldığında, dağılım adaletinin, dışadönüklük vesosyal kaytarma arasındaki ilişkide moderatör olduğu görülmüştür. Bunun yanı sıra, özdenetim/sorumluluk boyutunun bilgi adaleti ve sosyal kaytarma ilişkisinde moderasyonetkiye sahip olduğu bulunmuştur. Bulgular, pratik uygulamalar, çalışmanın sınırlılıklarıve ileriye dönük öneriler çerçevesinde tartışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Sosyal kaytarma, öz disiplin/sorumluluk, dışadönüklük, deneyimeaçıklık, duygusal denge, uzlaşılabilirlik, yöntem adaleti, dağılım adaleti, etkileşim adaleti,bilgi adaleti, görev görünürlüğü, iş arkadaşı sosyal kaytarma algısıThe main purpose of the study was to investigate the role of Big Five personalitydimensions (Extraversion, Conscientiousness, Openness to Experience, Neuroticism andAgreeableness) and justice perceptions (procedural, distributive, informational andinteractional justice) on social loafing in a field setting. Another purpose was to explorepotential moderation effects of personality and justice dimensions on social loafing.Data was gathered both from employees and their supervisors working in three leadingsoftware companies in Ankara, Turkey. The study was conducted in two phases. In thepilot study, social loafing and perceived coworker social loafing scales were developed.Task visibility scale was adapted to Turkish. The internal consistency reliabilities of thescales were tested by a pilot study with a sample of 53 employees. In the main study,hypothesis and potential moderation effects were tested by gathering data from 156participants. Results supported only two hypotheses proposing positive relations betweenextraversion & social loafing and neuroticism & social loafing. Investigating potentialmoderators, distributive justice turned out to be moderator on the relation betweenextraversion and social loafing. Moreover, conscientiousness had moderation effect onthe relation between informational justice and social loafing. The results were discussedalong with practical implications, limitations of the study and future directions.Keywords: Social loafing, conscientiousness, extraversion, openness to experience,neuroticism, agreeableness, procedural justice, distributive justice, interpersonal justice,informational justice, task visibility, perceived coworker social loafing.