Rso-49 Kur'an Tercümesi [1b-153a] (Giriş- Yazı Çevrimli Metin- Dizin ve Eşdizimlilik Sözlüğü)

Abstract

Rso-49 Kur'an Tercümesi, Belgrad Üniversitesi Svetozar Markovic Kütüphanesi Doğu el yazmaları bölümünde Al-Qur'an adı ve 001035188 envanter numarasıyla kayıtlı, Kâtib İsma'îl tarafından H 1260/M 1844 tarihinde tamamlanmış bir yazma eserdir. 309 varaktan oluşan bu eser, derkenar şeklinde kaleme alınmış satır altı Kur'an tercümelerinden biridir. Çalışmada eserin 1b-153a varakları arası esas alınarak çeviri yazısı yapılmış, eser içerisindeki sözcük birliktelikleri tespitinin kolaylıkla yapılabilmesi ve metnin cümlelerinin ortaya konulması amacıyla metin, noktalama işaretleriyle düzenlenmiştir. Ayrıca eserin varak numaraları içerisinde yer alan ayetlerin tercümesi, Kur'an-ı Kerim mealleri ile karşılaştırılarak her varağın Kur'an'daki hangi ayetleri içerdiği ayet numaralarıyla birlikte dipnotta gösterilmiştir. Metnin söz varlığının ve içerisinde yer alan sözcük birlikteliklerinin anlamının ortaya konulması amacıyla eser üzerinde eşdizimlilik çalışması yapılmıştır. Söz varlığının önemli unsurlarından biri olan eşdizimliler, farklı görüşlerin de etkisiyle sıklık temelli, anlam temelli ve karma yaklaşım olmak üzere üç farklı şekilde ele alınmaktadır. Çalışmanın esasını oluşturan Rso-49 Kur'an Tercümesi üzerinde anlam temelli yaklaşım esas alınarak eşdizimliler sıklık temelli yaklaşımdaki gibi sözcük birlikteliklerinin sık kullanılmasına göre değil, anlamsal boyutlarıyla incelenmiştir. Anlam temelli yaklaşımın ölçütleri doğrultusunda tespiti yapılan eşdizimli yapılar, dizin bölümüne yerleştirilerek ilgili madde başı altında alfabetik olarak sıralanmış, anlamları açıklanmış, varak ve satır numaralarıyla birlikte gösterilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünü oluşturan giriş kısmında genel bilgiler verilerek başlıklar hâlinde tezin konusu, gerekçesi, amacı ve önemi, yöntemi anlatılmıştır. İkinci bölümde Kur'an tercümeleri hakkında bilgiler verilerek Rso-49 Kur'an Tercümesi'nin tavsifi, tercüme tekniği ve dil özellikleri izah edilmiştir. Üçüncü bölümde eşdizimlilik terimi ve tarihsel gelişimi, eşdizimlilik yaklaşımları, dilbilgisel eşdizimlilik ve sözcüksel eşdizimlilik, eşdizimlilik kalıpları, eşdizimlilerin tespit edilmesinde kullanılan ölçütler; dördüncü bölümde ise yazma eser metni yazı çevrimli şekilde yer almaktadır. Beşinci bölümde Dizin ve Eşdizimlilik Sözlüğü, çalışmanın son bölümünü oluşturan altıncı bölümde de sonuç bulunmaktadır. Anahtar Sözcükler: Kur'an Tercümesi, Batı Orta Türkçesi, Eşdizimlilik, Eşdizimlilik SözlüğüThe Rso-49 Qur'an Translation, is a manuscript that was completed by Kâtib Isma'îl on dates H. 1260/A.D. 1844; recorded with the name Al-Qur'an and inventory number 001035188 in the department of Eastern Manuscripts of Belgrad University's Svetozar Markovic Library. This study, which consists of 309 foils, is one of word-to-word Qur'an translations written in the style of an apostille. In the process, this work is transcribed by taking 1b-153a foils as a basis, and within the work, the text was edited using punctuation marks for the detection of word groups with ease and to reveal sentences of the text. In addition, the translation of the verses within the foil numbers, by comparing them with the Qur'an meaning, were presented in the footnote with the implication of which verse is contained by which foil. A collocation work was conducted on the treatise to manifest the vocabulary and the meanings of word pairs within it. The collocative words, which are some of the important factors of the vocabulary, under the influence of different viewpoints, were evaluated under three approaches, which are frequency-based, semantic-based, and mixed approaches. Because semantic approach, has been taken as a basis on the Rso-49 Qur'an Translation, which forms the essence of the work, the collocative words were analysed via not frequency-based approach but with their semantic qualities. The collocative structures which were analysed under the semantic-based approach criterion were ordered alphabetically, and their meanings are explained, and expressed with their foil and line numbers. In the introduction part, forming the first chapter of the work, the subject of the thesis, its justification, objective and importance, and method were explained under headlines, by giving general information. In the second chapter, by giving information about Qur'an translations, the description, translation technique, and linguistic qualities of the Rso-49 Qur'an Translation are explained. In the third chapter, the term collocation and its historical development, approach to collocations, linguistic collocation, and lexical collocation, patterns of collocation, and the criterions used during the detection of collocative words; in the fourth chapter, the text of the manuscript is placed within its transcriptive form. In the fifth chapter, there is the index and the lexicon of collocation, and in the sixth chapter of the work, which forms the last part of the work, there are conclusions. Keywords: Qur'an translation, West-Middle Turkish, Collocation, Lexicon of Collocation