Aphis Fabae Scopolı (Hemiptera: Aphididae)'nin Farklı Fasulye Çeşitlerinde Bazı Biyolojik Parametrelerinin Belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada Aphis fabae'nin Samsun'da yaygın olarak yetiştirilen Alman ayşe, Balkız, Gina ve Öz ayşe fasulye (Phaseolus vulgaris) çeşitlerinde, bazı biyolojik parametreleri belirlenmiştir. Bu amaçla, nimflerin gelişme sürelerine, canlı kalma oranlarına, üreme öncesi dönemi, üreme dönemi, üreme sonrası dönemi ve ömür süreleriyle bir dişinin doğurduğu ortalama yavru sayılarına, çeşitlerin etkileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Denemeler, sıcaklığın 25 ± 1 °C, orantılı nemin % 60 ± 5 olduğu ve 16 saat aydınlık 8 saat karanlık koşullarının sabit tutulduğu iklim dolabında yapılmıştır. Yapılan değerlendirmelerde, A. fabae'nin gelişmesini en kısa sürede 5.84 gün ile Balıkız üzerinde tamamladığı görülmüştür. Öz ayşe, Alman ayşe ve Gina çeşitlerinde ise bu süre sırasıyla 6.29, 6.31 ve 6.58 gün olmuştur. Balkız ve Alman ayşe çeşitlerinde bireylerin % 96'sı ergin olurken, Öz ayşe'de % 90'ı ve Gina çeşidinde ise % 86'sı ergin olmuştur. A. fabae üreme dönemini en kısa sürede 11.89 gün ile Öz ayşe üzerinde tamamlamıştır. Alman ayşe, Gina ve Balkız çeşitlerinde bu süre sırasıyla 12.62, 12.65 ve 12.79 gün olmuştur. En uzun ömür 21.84 gün ile Balkız çeşidinde görülürken, en yüksek yavru sayısı ise ortalama 71.33 adet ile aynı çeşitte görülmüştür. Kalıtsal üreme yeteneği (rm) Balkız çeşidinde en yüksek olarak (0.386 afit/afit/gün) hesaplanmıştır. Bu değer Alman ayşe, Öz ayşe ve Gina çeşitlerinde sırasıyla 0.368, 0.334 ve 0.333 afit/afit/gün bulunmuştur. Sonuç olarak; A. fabae'nin biyolojisi için, Balkız çeşidinin diğer çeşitlere göre daha uygun olduğu, Öz ayşe ve Gina'nın ise diğer çeşitlere göre daha az uygun olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Aphis fabae; Fasulye Çeşitleri; Biyolojik Parametre; Yaşam Tablosu.In this study, some biological parameters of Aphis fabae Scopoli (Hemiptera: Aphididae) on different bean (Phaseolus vulgaris) varieties (Alman ayşe, Balkız, Gina and Öz ayşe) commonly grown in Samsun Province was determined. For this purpose, the effects of the varieties to the nymphal development time, survival rate, preoviposition, oviposition and postoviposition period, longevity and reproduction of A. fabae have been revealed. For experiments, 25 ± 1 ºC, 65 ± 5 % relative humidity and 16 h light 8 h dark conditions were kept constant in an air conditioned cabinets. Evaluations introduce that A. fabae completed development process in a minimal time on Balkız with a day of 5.84. This development process continued on Öz ayşe, Alman ayşe and Gina 6.29, 6.31 and 6.58, respectively. On Balkız and Alman ayşe, individuals has been % 96 of adult, this rate has been % 90 on Öz ayşe and % 86 on Gina. A. fabae completed oviposition period in a minimal time on Öz ayşe with 11.89 days. This oviposition period on Alman ayşe, Gina and Balkız was 12.62, 12.65 and 12.79 days, respectively. While the longest longevity was viewed as 21.84 days on Balkız, the highest number of offspring was determined as 71.33 individuals in the same variety. The highest intrinsic rate of increase (rm) (0.386 aphid/ aphid/day) was calculated on Balkız. The intrinsic rate of increase on Alman ayşe, Öz ayşe and Gina was 0.368, 0.334 ve 0.333 apdid/aphid/day, respectively. As a conclusion, Balkız is the most convenient for the biology of A. fabae compared to the others varieties and Gina and Öz ayşe is the least convenient was detemined. Key Words: Aphis fabae; Bean Varieties; Biological Parameters; Life Table.