Samsun İlinde Fasulye (Phaseolus Vulgaris L.) Alanlarında Enfeksiyon Oluşturan Bean Common Mosaic Virus (BCMV) ve Bean Common Mosaic Necrosis Virus (BCMNV)'un Irklarının Belirlenmesi ve Bazı Fasulye Çeşitlerinin BCMV ve BCMNV'ye Karşı Dayanıklılık Düzeylerinin Araştırılması

Abstract

Samsun ilinde fasulye (Phaseolus vulgaris L.) yetistiriciliginin yapıldıgı alanlardan alınan ve Bean common mosaic virus (BCMV) ve Bean common mosaic necrosis virus (BCMNV) ile enfekteli oldugu belirlenen örneklere ait toplam 9 BCMV ve 3 BCMNV izolatı elde edilmistir. İzolatlar 11 farklı fasulye çesidinden olusan ırk ayrım setindeki bitkilere ayrı ayrı inokule edilmis ve çesitlerin verdigi reaksiyonlara göre BCMV ve BCMNV'nin ırkları belirlenmistir. BCMV izolatlarının yedi tanesinin NL-6, bir tanesinin NL-4, bir tanesinin RU-1 benzeri bir ırk oldugu saptanmıstır. Çesit reaksiyonlarına göre BCMNV izolatlarının tamamının NL-3 ırkı oldugu tespit edilmistir. Ayrıca bu çalısmada, Samsun'da yetistirilen ikisi tescilli olmak üzere bes yerel çesit ve bir ıslah hattının BCMV ve BCMNV'ye karsı dayanıklılık düzeylerinin ve sahip oldukları dayanıklılık genlerinin belirlenmesine çalısılmıstır. Bu amaçla her çesitten bes bitki, BCMNV NL-3 ırkı ve BCMV NL-4 ırkı ile inokule edilerek çesitlerin dayanıklılık düzeyleri simptomatolojik olarak incelenmistir. Buna ilave olarak, DAS-ELISA yöntemi ile çesitlerdeki virüs enfeksiyon düzeyi kantitatif olarak da ortaya konmustur. Ayrıca, dominant I genine spesifik SW-13 ve resesif bc-12 genine spesifik SBD-5 SCAR markörleri ile PCR yöntemi uygulanarak çesitlerin söz konusu genleri bulundurma durumu belirlenmistir. Zülbiye ve Özeren Seker çesitlerinin ve 4F-3260 ıslah hattının BCMV'ye karsı dayanıklılıkta rol oynayan dominant I genine, Akdag çesidinin NL-4 hariç BCMV ve BCMNV'nin bilinen bütün ırklarına karsı dayanıklılıgı saglayan resesif bc-22 genine, Özeren Seker ve Özeren Barbunya çesitlerinin ise BCMV'nin dört (NL-1, NL-7, US-2, NL-2) ve BCMNV'nin NL-8 ırkına karsı dayanıklılıgı saglayan bc-12 genine sahip oldugu tespit edilmistir. Anahtar Kelimeler: Fasulye, BCMV, BCMNV, Irk, DayanıklılıkNine Bean common mosaic virus (BCMV) and three Bean common mosaic necrosis virus (BCMNV) isolates were obtained from leaf and seed samples of common bean grown in Samsun province. BCMV and BCMNV strains were determined by inoculating these isolates on primary leaves of differential host cultivars individually and verifying a range of cultivar reactions against these isolates. Seven isolates were identified as NL-6 strain, one isolate induced reaction patterns similar to NL-4 and one isolate was similar to RU-1 strain of BCMV. According to symptom expression of the differential hosts, all BCMNV isolates were found to be NL-3 strain. In this study, a total of five local bean cultivars, two of which are commercial cultivars, and one breeding line were evaluated for presence of known resistance genes and resistance levels to BCMV and BCMNV. Five plants of each cultivars and breeding line were inoculated with NL-3 strain of BCMNV and NL-4 strain of BCMV, and all plants were evaluated for virus symptoms and vigor. Additionally, plants were tested by DAS-ELISA to evaluate the virus titer on non-inoculated trifoliate leaves quantitatively. Also, two SCAR markers, SW-13 linked to the dominant I gene and SBD-5 for the recessive gene bc-12 were used to screen these genes in those cultivars by PCR. Results showed that cultivars Zulbiye and Ozeren Seker and 4F-3260 breeding line posses the dominant I gene which is responsible for resistance to BCMV, and Akdag has the recessive gene bc-22 which confers resistance to all known strains of BCMNV and BCMV except NL-4. Cultivars Ozeren Seker and Ozeren Barbunya occurred to possess the recessive gene bc-12 which is responsible for resistance to four strains of BCMV (NL-1, NL-7, US-2, NL-2) and NL-8 strain of BCMNV. Key Words: Common bean, BCMV, BCMNV, Strain, Resistance