Özel Gereksinimli Sporcuların Dikkat Performanslarının İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı özel gereksinimli sporcuların dikkat performanslarının demografik ve bireysel değişkenler açısından karşılaştırılmasıdır. Dikkat, motor beceriler ve performans üzerinde doğrudan etkisi olan temel bir bilişsel işlevdir. Özel gereksinimli bireylerde bu işlevin nasıl değiştiğin araştırılması önem arz etmektedir. Dolayısıyla bu konunun derinlemesine incelenmesi gerekmektedir. Betimsel tarama modeli temelinde yapılandırılan çalışmada, kişisel bilgi formu ile D2 Dikkat Testi kullanılmıştır. Araştırma grubu, özel gereksinimli spor kulüplerine devam eden ve aktif olarak spor yapan 120 sporcudan (rastgele örneklem) oluşmaktadır. Demografik değişkenlerle dikkat performansı arasında farklılık olup olmadığını belirlemek amacıyla ikili karşılaştırmalarda Bağımsız Örneklem T-Testi, üç ve daha fazla gruba sahip değişkenlerde ise Tek Yönlü Varyans Analizi (One-Way ANOVA) uygulanmıştır. Anlamlı fark tespit edilen değişkenlerde farklılığın kaynağını belirlemek için Post-Hoc testi yapılmıştır. Dikkat performansının çok boyutlu ve karmaşık bir yapıya sahip olduğunu göstermiştir. Cinsiyet, yaş, boy ve vücut ağırlığı değişkenlerinin dikkat üzerinde anlamlı etkileri saptanmamıştır. Lisanslı olma durumu, engel türü ve dominant el değişkenlerinde anlamlı farklılık bulunmuştur. Lisanslı sporcuların dikkat hatalarının daha düşük olduğu; görme ve işitme engelli bireylerin dikkat süreçlerinin bedensel engellilerden farklılaştığı; sol elini kullanan bireylerin ise belirli dikkat bileşenlerinde avantaj sağladığı belirlenmiştir. Sonuç olarak, özel gereksinimli bireyler için dikkat geliştirme programlarının bireysel farklılıklar dikkate alınarak oluşturulması gerekmektedir.The aim of this study is to compare the attention performance of athletes with special needs in terms of demographic and individual variables. Attention is a fundamental cognitive function that directly affects motor skills and athletic performance. Understanding how this function varies among individuals with special needs is of critical importance. Therefore, a thorough investigation of this issue is necessary. This study was structured based on a descriptive survey model and utilized a personal information form along with the D2 Attention Test. The research sample consisted of 120 athletes who are actively engaged in sports and regularly attend sports clubs for individuals with special needs. Participants were selected using a random sampling method. To examine whether there were significant differences in attention performance according to demographic variables, Independent Samples T-Tests were conducted for binary variables, while One-Way ANOVA was used for variables with three or more groups. For variables that showed statistically significant differences, post-hoc tests were applied to determine the source of the differences. The findings indicated that attention performance is a multidimensional and complex construct. No significant effects were observed for gender, age, height, or body weight on attention. However, significant differences were found in relation to holding a sports license, type of disability, and dominant hand. Licensed athletes exhibited fewer attention errors; individuals with visual and hearing impairments demonstrated distinct attention processes compared to those with physical disabilities; and left-handed participants showed advantages in specific components of attention. In conclusion, it is recommended that attention enhancement programs for individuals with special needs should be developed with consideration for individual differences.