Kant’ta Kültürleşmenin Aracı Olarak Eğitim

Abstract

Bu çalışma, Immanuel Kant’ın felsefesinde kültür kavramının ahlaki gelişim için bir adım olduğunu eğitim bağlamında sunmayı amaçlamaktadır. Amaçsal olarak tasarımlanan doğanın nihai amacı kültürdür. Yetilerin geliştirilmesi ile insan doğasının mükemmelleşmesini hedefleyen kültür, yaratılışın son amacı olan ahlak yasaları altındaki insana doğru ilerlemeyi sağlayan köprü görevi görür. Bu ilerleme için kültürleşme ödevinin yerine getirilmesi gerekir. Eğitim, kültürleşme ödevinin yerine getirilmesi için bir araç olarak değerlendirilebilir. Kant’ın eğitim felsefesinde kültürün genel türleri olarak terbiye (disiplin) kültürü, beceri kültürü, medeni kültür ve ahlaki kültür ile karşılaşılır. Beceri kültürü, insanın teknik yeteneğindeki mekanik gelişime işaret eder. Medeni kültür, zekâ kavramı ile insanın özgürce ne yapabileceğine yönelik pragmatik yeteneğindeki gelişime odaklanarak medenileşmeyi hedefler. Ahlaki kültür, ahlaki yeteneğine odaklandığı insanın ahlaki eylemde bulunabilmesini amaçlar. Diğer kültür türlerinin temelinde bulunan terbiye (disiplin) kültürü ise eğilimleri sınırladığı için olumsuz anlama sahip olmasına rağmen nihai yetkinlik koşulunu sağlar. Çünkü disiplin, terbiye edilen öznenin olumsuz özgürlüğüne dair düşünce biçimini geliştirebilir. Buna rağmen eğitim aracılığıyla kültürleşen öznede, doğrudan ahlaki gelişim sağlanmaz. Eğitim sürecine rağmen nihayetinde insanın kendisi, özgürlüğü içinde ahlaki eylemde bulunarak ahlaki gelişimi için sürekli çaba göstermelidir.