Yeşilırmak Havzası'nda Düşük Akarsu Akımlarının Analizi

Abstract

Kuraklık genel olarak bir bölgedeki yağışların kaydedilmiş normal seviyelerin önemli derecede altına düşmesiyle toprak ve su kaynaklarını olumsuz etkilemesi şeklinde tanımlanmaktadır. Kuraklık analizi için genellikle günlük düşük akım indisleri kullanılmaktadır. Bu çalışmada Yeşilırmak havzasında bulunan E14A002, E14A014, E14A018, E14A012, D14A024, D14A062 ve D14A106 nolu Kale, Sütlüce, Gömeleönü, Şeyhoğlu Köprüsü, Mahmatler ,Artova ve Alpudereköyü istasyonlarındaki akım gözlem istasyonlarına ait günlük verilerden oluşan 7 ve 30 günlük düşük akım verilerinden faydalanılmıştır. Günlük akım verileri incelenerek düşük akım analizi ve trend analizleri yapılmıştır. 31 yıllık veriler kullanılarak önce debi sürek grafikleri çıkartılmış ve bu grafikler üzerinden Q90, Q95 ve Q99 debileri okunarak düşük akımlar belirlenmiştir. Daha sonra 2, 5, 10, 25, 50 ve 100 yıllık tekerrür debileri 7 ve 30 günlük düşük akımlar için tahmin edilmiştir. Ayrıca olasılık dağılımları kullanılarak 2,5,10,25,50 ve 100 yıl dönüş aralıklarındaki düşük akım debilerinin bulunması amaçlanmıştır. Literatürde düşük akımlarda sıklıkla göz önüne alınan Normal, Lognormal, Gumbel, Pearson TipIII ve Logpearson Tip III olasılık dağılımları kullanılmıştır. Bunun yanında bu akımların seçilen olasılık dağılımlarına uygunluğu için K-S testinden faydalanılmıştır. Son olarak da 7 ve 30 günlük düşük akımların trendlerini belirlemek için Mann-Kendall trend analizi kullanılmıştır. Yapılan çalışmada 7 günlük miminum akımların trend analizleri sonucunda Sütlüce, Mahmatler ve Artova istasyonlarında ; 30 günlük minimum akımların trend analizleri sonucunda ise Gömeleönü, Artova ve Şeyhoğlu Köprüsü istasyonları için azalan trend saptanmıştır.Drought is generally defined as rainfall in a region falling significantly below recorded normal levels, negatively affecting soil and water resources. Daily low flow indices are generally used for drought analysis. In this study, 7 and 30-day low flow data consisting of daily data from flow observation stations at Kale, Sütlüce, Gömeleönü, Şeyhoğlu Köprü, Mahmatler, Artova and Alpudereköyü stations numbered E14A002, E14A014, E14A018, E14A012, D14A024, D14A062 and D14A106 in the Yeşilırmak basin were used. Daily flow data were examined and low flow analysis and trend analyzes were made. Using 31 years of data, flow rate graphs were first drawn and low flows were determined by reading the Q90, Q95 and Q99 flow rates on these graphs. Then, 2, 5, 10, 25, 50 and 100 year recurrence flows were estimated for 7 and 30 day low flows. In addition, it was aimed to find low flow rates in the return intervals of 2, 5, 10, 25, 50 and 100 years by using probability distributions. Normal, Lognormal, Gumbel, Pearson Type III and Logpearson Type III probability distributions, which are frequently considered in the literature for low flows, were used. In addition, the K-S test was used to check the suitability of these flows to the selected probability distributions. Finally, Mann-Kendall trend analysis was used to determine the trends of 7 and 30-day low flows. In the study, as a result of the trend analysis of 7-day minimum flows in Sütlüce, Mahmatler and Artova stations; As a result of the trend analysis of 30-day minimum flows, a decreasing trend was detected for Gömeleönü, Artova and Şeyhoğlu Bridge stations.