Türkiye Türkçesinde İsimlerin Fiillerle Kurduğu Eşdizimler (Türkçe Sözlük'teki P-z Madde Başları)

Abstract

Eşdizimlilik bazı sözcüklerin birbiriyle karşılıklı öncelikleri olduğu ve birbirini gerektirdiği sözcük birleşmelerini ifade eder. Eşdizimler deyimler gibi katı bir kalıplaşma göstermeyen, kalıplaşma derecesi gevşek olan; serbest birleşmelere göre ise kullanımının sık olduğu ve başka sözcüklerle değiştiriminin kısıtlı olduğu sözcük birleşmeleridir. Yapılan araştırmalarda eşdizimli sözcükler diğer dil birimleri olan atasözü, birleşik sözcük, deyim vb. ile aynı grupta değerlendirilmiştir. Eşdizimlerin farklı sözcük birleşmeleri içinde değerlendirilmesi sözlükçülük ve dil öğretiminde birtakım sorunlara neden olmaktadır. Bu çalışmada Türkçe Sözlük'te yer alan P-Z madde başları aralığındaki isimlerin fiillerle kurduğu sınırlı eşdizimli yapılar tespit edilmeye çalışılmıştır. Türkçe Ulusal Derlem'in (TUD) bağlamlı dizininden yararlanarak Türkiye Türkçesindeki isimlerin eşdizimleri (isim+fiil kalıpları) sıklık frekansına göre belirlenmiş sonrasında belirli anlambilimsel ölçütler kullanılarak diğer sözcük birleşmelerinden ayırt edilmeye çalışılmıştır. Anahtar Sözcükler: sözcük birleşmeleri, eşdizim, derlem, sınırlı eşdizim.

Collocations refer to word combinations where some words have mutual priorities and require each other. Syntaxes do not show a rigid stereotypes like idioms; According to the free merger, it is the word merger in which its use is common and its replacement with other words is limited. In the researches, the syntactic words are the other language units such as proverb, compound word, idiom and so on. in the same group. Evaluating collocations in different word combinations causes problems in lexicography and language teaching. In this study, it is tried to determine the limited collimation structures formed by verbs in the P-Z range in Turkish Dictionary. Turkish National compiling (TUD) Turkey-context taking advantage of the directory names in Turkish eşdizim (name + verb forms) determined by the frequency after the frequency has been tried to be distinguished from other tags specific recombination using semantic criteria. Key Words: word combinations, collocate, corpus, restricted collocations.