Mozart'ın 'Die Entführung Aus Dem Serail' (Saraydan Kız Kaçırma) Adlı Eserinin Çeviri Eleştirisi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Wolfgang Amadeus Mozart'ın 'Die Entführung aus dem Serail - Saraydan Kız Kaçırma' eserinin tercümesini Skopos kuramı çerçevesinde incelemektir. Araştırma, işlevsel çeviri yaklaşımlarının opera bağlamında nasıl değer katabileceğini veya azaltabileceğini araştırmaktadır. Orijinal dilde sahnelenen ve üst yazı kullanılan sahnelemelerin, opera deneyimini daha iyi aktarabileceği, hikâye akışını daha anlaşılır kılabileceği ve geniş bir kitleye ulaşmada etkili olabileceği varsayılmaktadır. Çalışmanın önemi, opera librettosu çevirileri ve yöntemleri arasındaki karşılaştırmanın opera deneyimini nasıl etkilediğini anlamakta ve bu çeviri yöntemlerinin hangisinin daha etkili olduğunu değerlendirmektedir. Opera sahneleme yöntemlerindeki farklılıklar, erek ve kaynak metnin ne ölçüde temel alındığına bağlıdır. Bu bağlamda, dil içi ve dil dışı ölçütlere vurgu yapılmaktadır. Dil içi ölçütler, çevirinin dil bilgisel doğruluğu, anlam bütünlüğü ve üslup uyumu gibi özellikleri değerlendirirken; dil dışı ölçütler ise kültürel aktarım, yerelleştirme ve hedef kitlenin beklentileri gibi unsurları ele almaktadır. Bu ölçütlerin dengeli kullanılması, çeviri sürecinin kapsamlı ve dengeli olmasını sağlamaktadır. Araştırma, Mozart'ın 'Die Entführung aus dem Serail' eserinin libretto çevirisi ile sınırlıdır. Eserin orijinali üç perdeden oluşmakta olup, araştırma belirli pasajlara odaklanmaktadır. Doküman analizi yöntemi kullanılarak elde edilen bulgular incelenmiş, belirlenmiş temalar bağlamında verilerin özetlenmesi ve yorumlanması süreci gerçekleştirilmiştir. Bu analizler, çeviri sürecinde kullanılan stratejilerin ve kararların skopos odaklı çeviri kuramı prensipleri çerçevesinde değerlendirilmesini sağlamıştır. İşlevsel yaklaşımlar, çeviri bilimde özellikle opera çevirisinde önemli bir rol oynamaktadır ve bu yaklaşımlar, kaynak metinden ziyade hedef metnin kültürel ve dilsel normlarına uyum sağlama üzerine odaklanmaktadır. Hans Vermeer'in Skopos Kuramı, opera çevirisinde eserin amacına ve hedef kitlesine uygun çevirilerin yapılmasının önemini vurgular. Bu kuram, çevirinin amacına göre yapılması gerektiğini savunur ve opera çevirisinde sahneleme, izleyici kitlesi ve kültürel bağlam gibi unsurlar göz önünde bulundurulmalıdır. Çalışma, işlevsel yaklaşımların çeviri sürecindeki önemini ve deyimsel ifadelerin doğru şekilde çevrilmesinin çevirinin doğallığını ve anlaşılabilirliğini artırdığı sonucunu ortaya koymaktadır.The purpose of this study is to examine the translation of Wolfgang Amadeus Mozart's 'Die Entführung aus dem Serail - The Abduction from the Seraglio' within the framework of the Skopos theory. The research investigates how functional translation approaches can add or reduce value in opera. It is hypothesized that staging in the original language with surtitles can better convey the opera experience, enhance story comprehension, and reach a wider audience. The study's importance lies in understanding how comparing opera libretto translations and methods affects the opera experience and evaluating which methods are more effective. Differences in staging methods depend on how much the target and source texts are prioritized. Both intralingual and extralingual criteria are emphasized. Intralingual criteria evaluate language features like grammatical accuracy, coherence, and stylistic consistency, while extralingual criteria address cultural transmission, localization, and audience expectations. Balancing these criteria ensures a comprehensive translation process. The research is limited to the libretto translation of Mozart's 'Die Entführung aus dem Serail.' The original work consists of three acts, and the study focuses on specific passages. Using document analysis, a common qualitative research method, findings were examined, and data were summarized and interpreted within predetermined themes. These analyses evaluated translation strategies and decisions within the principles of the Skopos theory. Functional approaches play an important role in translation studies, particularly in opera translation, focusing on adapting to the cultural and linguistic norms of the target text rather than the source text. Hans Vermeer's Skopos Theory emphasizes the importance of purpose-oriented translations in opera. This theory advocates that translation should align with its purpose, considering elements like staging, audience, and cultural context. The study concludes that functional approaches are significant in the translation process and that accurately translating idiomatic expressions enhances the naturalness and comprehensibility of the translation.