Covid-19 Döneminde Hanehalkının Gıda Tüketim Talebi ve Davranışlarının İncelenmesi: Samsun İli Örneği

Abstract

Covid-19 pandemisinin ekonomik alanda birçok etkisi meydana gelmiştir Bunlardan birisi de tüketicilerin alışveriş alışkanlıklarının özellikle gıda ve taze meyve, sebze ürünlerinde değişmeye başlaması, online ticarete doğru yönelmesidir. Bu çalışmanın amacı Covid-19 döneminde Samsun ili hanehalklarının gıda tüketim taleplerini ve tüketici davranışlarını analiz etmektir. Bu amaçla çalışmada; hanehalkı genişliği, eğitim durumu, yaş, meslek grubu ve gelir düzeyleri gibi sosyo-ekonomik özellikler, aylık ortalama tüketim harcamaları, gıda harcamaları, hanehalklarının satın alma kararları, gıda ve taze meyve-sebze satın alma sıklıkları, taze meyve sebze satın alırken dikkat edilen hususlar ve hanehalklarının covid-19 öncesi ve sonrasında tüketim alışkanlıkları incelenmiştir. Covid-19 öncesi ve sonrasında tüketicilerin taze meyve-sebze ve gıda satın alırken öncelikle dikkat ettikleri unsurlardaki meydana gelen değişimler, yerler, hanehalklarının satın alma miktarlarında meydana gelen değişimleri ve satın alma davranışları, Covid-19 öncesi ve sonrasında hanehalklarının gıda güvenliği açısından en çok dikkat ettikleri ürünlerde meydana değişimler incelenmiştir. Çalışmanın ana materyalini, Samsun ili Merkez ilçesinde 384 katılımcı ile yapılan anket çalışmalarından elde edilen birincil veriler oluşturmuştur. Çalışmaya başlamadan önce Covid-19 sonrası pandemiden kaynaklanan yasaklarla beraber gıda alışverişlerinde online mecralarda artış beklenirken, çalışma sonucunda bu artışın beklenildiği düzeyde olduğu, katılımcıların Covid-19 sonrası süreçte de gıda alışverişlerini yaptıkları yerlerin değiştiği görülmektedir. Pandemi sonrası taze meyve sebze dışındaki gıda alışverişlerini incelediğimizde ulusal market, yerel market, yerel bakkal tercih edilme oranlarında çok büyük değişiklikler olmaz iken internet üzerinden ulusal market, internet üzerinden alışveriş siteleri ve telefonla sipariş tercih edilme oranları yüksek miktarlarda artmıştır. E-ticaret alışverişlerinde gıda ürünlerinin talebi artırmak için online promosyonlar sağlayarak özel indirimler ile tüketici dikkati çekebilir. Ayrıca promosyonlu ürünlerin ve bu ürünlere bağlı kampanyaların öne çıkarılması gereken dönemler arasında resmî tatiller ve özel günlere de yer verilmelidir. E-ticaret faaliyetinde bulunan işletmeler ayakta kalabilmek için e-ticaret ortamında yaşanan gelişim ve dönüşümleri takip etmeli ve uyum sağlayabilmelidir. Bu sorunlara çözüm önerileri sunulursa e-ticaret faaliyetinde bulunan işletmeler kendini yenileyerek ve geliştirerek insanlarını güvenini sağlayarak daha ileriye yol alabilirler.

The Covid-19 pandemic has had many economic effects. One of them is that consumers' shopping habits have started to change, especially in food and fresh fruit and vegetable products, and they are turning towards online trade. This study aims to analyze the food consumption demands and consumer behaviors of households in Samsun during the Covid-19 period. For this purpose, in the study; Socio-economic characteristics such as household size, education level, age, occupation group, and income levels, monthly average consumption expenditures, food expenditures, purchasing decisions of households, frequency of purchasing food and fresh fruits and vegetables, attention when buying fresh fruits and vegetables. The issues and consumption habits of households before and after covid-19 were examined. The changes in the factors that consumers primarily pay attention to when purchasing fresh fruit, vegetables, and food before and after Covid-19, places, changes in the purchase amount of households, and their purchasing behaviors are the most critical factors in terms of food safety of households before and after Covid-19. The changes in the products they pay great attention to were examined. The main material of the study consisted of the primary data obtained from the survey studies conducted with 384 participants in the central district of Samsun province. Before starting the study, an increase in food shopping was expected in online channels with the bans caused by the post-Covid-19 pandemic. When we examine the food purchases other than fresh fruits and vegetables after the pandemic, there is no significant change in the preference rates of national markets, local markets, and local grocery stores, while the rate of preference for national markets, online shopping sites and telephone orders has increased significantly. In order to increase the demand of food products in e-commerce shopping, by providing online promotions, special discounts can attract the consumer's attention. In addition, public holidays and special days should be included among the periods when promotional products and campaigns related to these products should be highlighted. To survive, businesses engaged in e-commerce activities must follow and adapt to the developments and transformations in the e-commerce environment. If solutions are offered to these problems, businesses engaged in e-commerce activities can move forward by renewing and developing themselves and ensuring their people's trust.