Ege Dünyası Erken Demir Çağ Mimarisi

Abstract

M.Ö. 1200'lerin Akdeniz dünyasında, deniz kavimleri göçü olarak adlandırılan bir göç dalgası yaşanmış olup, günümüzde hala bu göç dalgasının neden ve nasıl gerçekleştiği bilinmemektedir. Genel olarak Doğu Avrupa'da meydana geldiği düşünülen bu göçlerin, ekonomik ve nüfus artışından meydana geldiği iddia edilmekle birlikte dönem, Myken uygarlığının yıkılışından sonra gerçekleşen, kültürel boşluk dönemi olarak da algılanmaktadır. Ancak son yıllarda ortaya çıkarılan arkeolojik buluntular sayesinde, Myken uygarlığının sonrasında kendine has özellikleri bulunan bir dönem olduğu anlaşılmaktadır. Bu dönem içerisinde üç ana plan tipi bulunmaktadır. Bunlar oval, dikdörtgen ve apsidal planlardır. Az sayıda ele geçirilen oval ve apsidal yapıların, Erken Demir Çağ'ının bir değişimi olarak Ege dünyasında göze çarpmaktadır. Dörtgen yapılar ise Erken Demir Çağ için popüler olarak karşımıza çıkmaktadır. Konu ile ilgili olarak Erken Demir Çağ ile ilgili olarak, arkeolojik olarak önemli verilerin ele geçirildiği yerleşimler seçilmiştir. Kıta Yunanistan'da incelediğimiz Erken Demir Çağ yapılarının kullanımları açısından planlarını karşılaştırmak olanaksız görülmektedir. Bunun nedeni, oval ve apsidal planlarda ele geçirilen arkeolojik buluntuların, dikdörtgen planlı yapılarda bulunan örneklerden farklı olmamasından kaynaklanmaktadır. Batı Anadolu yerleşmeleri, Kıta Yunanistan yerleşmelerinden çok farklı olmadığı görülmektedir. Buna ek olarak Ege dünyasının genelinde ortaya çıkartılan yapıların boyutları kullanım amaçları ile aynı amaç doğrultusunda yapıldığı, heroon ya da tapınak yapılarının kasıtlı olarak büyük yapıldıkları saptanmıştır. Yapıların oda sayıları arttıkça kullanım amaçları da sosyal tabakadan, elit tabakaya doğru bir hat çizmektedir. Aynı zamanda yapıların boyutları da arttıkça yapılar konut mimarisinden tapınak ve heroon yapılarına doğru değiştiği gözlenmektedir.In the Mediterranean world of the 1200s BC, a wave of migration, called the sea tribes, was experienced, and it is still not known why and how the wave of migration has been carried out today. Although it is claimed that these migrations, which are generally thought to have occurred from Eastern Europe, consist of economic and population growth, the period is also perceived as a period of cultural emptiness after the collapse of Mycenaean civilization. However, thanks to the archaeological finds unearthed in recent years, it is understood that the Mycenaean civilization was a period with its own characteristics. There are three main plan types during the early iron age period. These are oval, rectangular and Apsidal plans. The small number of oval and apsidal structures, as a change of early iron age, stands out in the Aegean world. Quadrangular structures are popular for early iron age. Regarding the subject of the Early Iron Age period, the settlements where archaeological data were captured were selected. It is impossible to compare the plans of the early Iron Age structures in the Continent Greece. The reason for this is that the archaeological finds uncovered in oval and apsidal plans are not different from those found in rectangular structures. Western Anatolian settlements are not very different from the main settlements in Greece. In addition to this, it was determined that the dimensions of the buildings uncovered throughout the Aegean world were made in line with the purpose of use and the heroon or temple structures were deliberately large. As the number of rooms increase, the usage of the buildings also draws a line from the social layer to the elite layer. At the same time, as the size of the structures increased, the buildings were changed from residential architecture to temple and heroon structures.