Türkiye’de Hazırlanan İslam Hukuku Doktora Tezlerinin Konu Ekseninde Analizi

Abstract

Bu makalede Türkiye’de İslam hukuku alanında hazırlanan doktora tezleri analiz edilmiş, böylece doktora düzeyindeki araştırmaların mecrası tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda öncelikle İslam hukuk tarihi bağlamında tasnif yapılmış, Hz. Peygamber dönemi, sahabe dönemi, tabiûn dönemi, müçtehit imamlar dönemi ve sonraki dönemlere ilişkin hazırlanan tezler ortaya konmuş, her bir asra dair değerlendirmeler yapılmıştır. İslam hukuk coğrafyası bağlamında yapılan tasnifte tezlerde konu edinilen şehirlere ve ilim merkezlerine dair tahliller yapılmıştır. Mezhepler ekseninde, yoğun olarak araştırma konusu yapılan mezhepler ve bunun sebepleri üzerinde durulmuştur. Ardından, hazırlanan doktora tezlerinin konuları esas alınarak fıkıh usulü ve füru fıkıh kapsamında tasnifler ve buna bağlı değerlendirmeler yapılmıştır. Fıkıh usulünde aslî ve fer’î delillerin çalışılma yoğunluğu, hükümler, lafız bahislerinde odaklanılan konular ile içtihat ve taklit meselelerinin ele alınma biçimi tahlil edilmiştir. Fürû fıkıh kapsamında kişiler hukuku, aile hukuku, miras hukuku, borçlar hukuku ve eşya hukuku alanlarında hazırlanan tezler konu dağılımı bakımından analiz edilmiş, özellikle borçlar hukuku alanında müşahede edilen çalışma yoğunluğu üzerinden çıkarımlar yapılmıştır. Yine füru fıkıh kapsamında olmak üzere anayasa hukuku, uluslararası hukuk, mâlî hukuk, ceza hukuku ve yargılama hukuku alanlarındaki araştırma dağılım ve yoğunluğu ortaya konmuş, elde edilen sonuçların aktarımıyla çalışma tamamlanmıştır.