50-70 Yaş Bireylerin Kolorektal Kanser Taraması Konusunda Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi

Abstract

AMAÇ: Bu çalışmanın amacı hedef nüfusun kolorektal kanser hakkındaki bilgi, tutum ve davranışlarını değerlendirmektir. GEREÇ VE YÖNTEM: Veri toplama araçları iki formdan oluşan anket şeklindedir. Birinci form: Tanıtıcı özellikler formu sosyodemografik veriler, sağlık davranışları ile KRK ve taraması bilgisini irdeleyen üç bölümden oluşmakta iken, ikinci formu kolorektal kanser taraması inanç ölçeği (KKTİÖ) oluşturmaktadır. OMÜ Klinik Araştırmalar Etik Kurulundan onay alınmıştır.Verilerin analizi ve değerlendirilmesi SPSS 22.0 ile yapılmıştır. P<0,05 istatistiksel olarak anlamlı olarak kabul edilmiştir. BULGULAR: Çalışmaya katılan 318 kişinin yaş ortalaması 57,93±6,14 yıl , %37,1'i (n=118) 60 yaş üstü, %41,8'i (n=133) erkek, %90,9'u evli olup %21,1'i kırsalda yaşamaktadır. %31,8'i düşük gelirli, %9,4'ü okuryazar değil, %21,1'i MYO/üniveriste mezunudur. Yarısının kronik hastalık öyküsü varken, üçte biri obezdir. Aile öyküsünde %18,9'unun iltihabi bağırsak hastalığı (İBH) ve %15,7'sinin de KRK pozitif olduğu görülmüştür. Kentsel bölgede yaşayanlar ile eğitim ve gelir düzeyi yüksek olanların, tarama testlerini bilme ve yaptırma oranları daha yüksek olmuştur. Egzersiz yapanlarda, alkol kullanmayanlarda ve kronik hastalık öyküsü olanlarda kolonoskopi yaptırma oranları daha yüksek bulunmuştur. Sağlık inançları ile tarama yaptırma durumu arasında ilişki tespit edilmemiştir. SONUÇ: Yapmış olduğumuz bu çalışmada toplumun KRK ve taramalar farkındalık durumunun %70'lerde olmasına rağmen, taramalara katılımın %20'lerde olduğu tespit edilmiştir. Taramaları yaptırmamadaki en temel ve en önemli neden bireylerin şikâyetlerinin olmaması halinde doktora gitmemeleri iken, tespit edilen bir diğer durum ise bire bir görüşmelerde kanser taramaları hakkında insanların sağlık çalışanları tarafından bilgilendirilmesi ve tavsiye edilmesi yönündeki eksikliklerdir. Anahtar Kelimeler: Kolorektal kanser taraması, bilgi, tutum, davranış, sağlık inanç modeli

AIM: The aim of this study was to evaluate the knowledge, attitudes and behaviors of the target populations about colorectal cancer screening. MATERIALS METHOD: Data collection tools consist of two forms of questionnaire. The first form: The descriptive characteristics form consists of three sections that examine sociodemographic data, health behaviors, CRC and screening information, and the second form is the colorectal cancer screening belief scale (CBCLS). Data were analyzed and evaluated with SPSS 22.0. P <0.05 was considered statistically significant. RESULTS: The average age of the 318 participants was 57.93 ± 6.14 years, 37.1% (n = 118) were over 60 years old, 41.8% (n = 133) were male, 90.9% were married. 21.1% live in rural areas. 31.8% are low income, 9.4% are not literate, 21.1% are graduates of college/university. Half of them have a history of chronic disease, while one third is obese. In the family history, 18.9% were found to have inflammatory bowel disease (IBD) and 15.7% were found to be CRC positive. Those living in urban areas and those with high education and income levels had higher rates of knowing and having screening tests performed. The rate of colonoscopy was higher in exercise, non-alcohol users and patients with a history of chronic disease. No relationship was found between health beliefs and screening status. CONCLUSION: In the present study, though the CRC and screening awareness status of the population was in 70%, it was found that participation in the surveys was 20%. The most important reason for not having screening is that individuals do not have a tendency to go to a doctor if they have no complaints, and another situation is the lack of information and recommendation to people about cancer screenings by one-to-one interviews. Keywords: Colorectal cancer screening, knowledge, attitudes, behaviors, health belief model