İlk Dönem İslam Tarihinde Fedek Sorunu

Abstract

Hayber'in fethi esnasında aynı bölgedeki diğer bir Yahudi yerleşim yeri olan Fedek'in yarısı Hz. Peygamber'in idaresine geçmiştir. Hz. Peygamber'in vefatından sonra Hz. Fâtıma'nın halife Hz. Ebû Bekir'den babasının mirası olarak Fedek'i istediği iddiaları ile başlayan tartışmalar halen güncelliğini korumaktadır. Bu çalışmanın amacı Fedek konusunu klasik kaynaklar ve yapılan araştırmalar çerçevesinde ele alarak aydınlatmaya katkıda bulunmaktır. Giriş ve üç bölümden meydana gelen bu çalışmanın ilk bölümünde Fedek'in Hz. Peygamber'in idaresine geçme süreci ile vefat ettiğinde uhdesinde bulunan mallar değerlendirilmiştir. İkinci bölümde dört halife döneminde, üçüncü bölümde ise Emevîler dönemi ve Abbâsîlerin ilk yüz yılında Fedek konusundaki gelişmeler ele alınmıştır. Araştırma neticesinde Hz. Fâtıma'nın Fedek'i babasının mirası olarak talep ettiği, ancak Hz. Ebû Bekir'in burayı kamu malı olarak değerlendirdiği için vermediği anlaşılmaktadır. Bu uygulamanın Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali dönemlerinde de devam ettirildiği görülmektedir. Emevîler döneminde başta Fedek'in kamu malı sayıldığı, Ömer b. Abdülazîz döneminde ise Hz. Ali'nin soyundan gelenlere tahsis edildiği, ardından iktidara gelen halife tarafından önceki haline dönüştürülerek Emevîlerin yıkılışına kadar bu statüde kaldığı anlaşılmaktadır. Abbâsîlerin ilk yüz yılında ise yönetimin burayı Hz. Ali'nin soyundan gelenlere vererek veya ellerinden alarak onları kontrol etmek amacıyla araç olarak kullandığı ortaya çıkmaktadır.

During the conquest of Khayber, half of Fadak, another jewish settlement in the same region, passed under the administration of the Hazrat Prophet. After the death of the Hazrat Prophet, the debates that started with the allegations that Hazrat Fatima wanted Fadak as her father's legacy from the caliph Hazrat Abu Bakr are stil up to date. The aim of this study is to contribute to enlightenment of the subject of Fadak by considering it within the framework of classical sources and reseaeches. This study consists of an introduction and three parts. In the first part, the process of Fadak's transition to the administration of the Hazrat Prophet and the goods that he had in his possession when he died were evaluated. In the second part, the developments in the period of the four caliphs, and in the third part, the developments in the period of the Umayyads and the first century of the Abbasids are discussed. As a result of the research, it is understood that Hazrat Fatima demanded Fadak as her father's inheritance, but Hazrat Abu Bakr did not give it because he considered it as public property. It is seen that this practice was continued in the periods of Hazrat Omar, Hazrat Uthman and Hazrat Ali. It is understood that during the Umayyads period, Fadak was considered public property, and in the period of Omar ibn Abdulaziz, it was allocated to the descendants of Hazrat Ali, and then it was transformed into its previous state by the caliph who came to power and remained in this status until the collapse of the Umayyads. In the first century of the Abbasids, it is revealed that the administration used this olace as atol to control the descendants of Hazrat Ali by giving it to them or taking it from their hands.