6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Depremlerinin Gölbaşı Havzası’nda Sebep Olduğu Yüzey Deformasyonları ve Yerleşmeler Üzerindeki Etkileri, Adıyaman/ Türkiye

Abstract

Gölbaşı Havzası, Pazarcık ve Erkenek Segmentlerinin birleştiği alanda yer alan tektonik kökenli bir havzadır. Çalışmanın amacı, Kahramanmaraş depremlerinin Gölbaşı Havzası’nda meydana getirdiği yüzey deformasyonlarını ve bunların fiziki ve beşerî yapılar üzerindeki etkilerini incelemektir. Havza içinden yaklaşık GB-KD doğrultusunda geçen Pazarcık ve Erkenek fayları toplam 14 km boyunca izlenerek haritalanmıştır. Ayrıca deprem etkilerinin yerleşmelere göre dağılışı incelenmiştir. Veri- lerin görselleştirilmesinde ArcGIS 10.3.1 yazılımından faydalanılmıştır. Çalışma sahasında ötelen- meler, heyelanlar, küçük ölçekli çek-ayır (pull-apart) havzalar ve tektonik çöküntü gölcükleri (sag ponds) gözlenmiştir. Balkar’da ölçülen minik çek-ayır havzanın genişliği 15 m, uzunlu ğu ise 110 m’dir. Yüzey kırığı üzerinde gözlemlenen en büyük yanal ötelenme 430±5 cm’dir. Sahada 100-200 cm arasında değişen düşey atımlar ölçülmüştür. Ayrıca depremin tetiklemesiyle yanal yayılma, kaya düşmeleri ve heyelan çatlakları oluşmuştur. Depremler nedeniyle kaynak suları kurumuş, yeni kaynaklar oluşmuş ve havza tabanında kum püskürmeleri meydana gelmiştir. Birikinti yelpa- zesi (alluvial fan) üzerinde kurulan Gölbaşı ilçe merkezinde sıvılaşma nedeniyle bazı binalarda 2 m’ye varan oturmalar ve tiltlenmeler gözlenmiştir. Yeni yerleşmelerin planlanmasında diri fay hat- larından sakınılması ve sağlam ana kayaların seçilmesi, binalar ın zemin koşullarına uygun inşa edilmesi önerilmektedir.