Türkiye’de kapitalizmin gelişme süreci ve krizler: tarihsel bir bakış

Abstract

Türkiye’de kapitalizmin gelişme süreçleri farklı çalışmalarda farklı teorik-olgusal düzeylerde ve farklı kavramsal zeminlerde analiz edilmiştir. Burada yapılması amaçlanan Türkiye’de kapitalizmin gelişme sürecini krizleri merkeze koyarak ele alma yönünde bir denemedir. Bu çerçevede krizler, birikim sürecinin döviz edinme-üretme kapasitesinin sınırlılığı bağlamında ticari sermaye birikim sürecinin krizleri (1929 ve 1954-8 krizleri) ve sanayi sermayesi birikim sürecinin krizleri (1978, 1989, 1994, 2001, 2008) olarak ele alınacaktır. Sanayi sermayesi birikim sürecinin krizlerinden 1978 krizi içe yönelik sermaye birikim sürecinin krizi, 1989 ihracata yönelik sermaye birikimin krizi, 1994, 2001, 2008 ise ihracata yönelik finans merkezli sermaye birikiminin krizleri olarak değerlendirilmektedir. Krizleri onu önceleyen birikim süreci ve takip eden farklılaşan birikim süreçleri bağlamında okumak, krizlerle kapitalizmin gelişme süreci arasındaki bağa işaret edecektir.

The development processes of capitalism in Turkey have been analyzed in different theoretical- emprical levels and conceptual frameworks. In this study, it is aimed that analyzing the development processes of capitalism in Turkey by focus on the relation between crises and capital accumulation processes. These crises have been addressed in the context of structural limits of capacity of exchange acquisition-production of different capital accumulation processes. In this framework crises have been analyzed in two main periods: Crises of commercial capital accumulation process (1929, 1954-8) and crises of industrial capital accumulation process (1978, 1989, 1994, 2001, 2008). Also crises of industrial capital accumulation process have been discussed in three sub-periods: The crisis of inward led capital accumulation process (1978-1979), the crisis of export led capital accumulation process (1989) and crises of export led finance centric capital accumulation process (1994, 2001, 2008).