Kriz ve Türkiye’nin “kalkınma” perspektifi

Abstract

Bu çalışmada Türkiye ekonomisinin küresel krizden ne şekilde etkilendiği incelenmekte ve önümüzdeki dönem için olası “kalkınma” senaryoları tartışılmaktadır. Bu amaçla, ilk olarak son otuz yılın dinamiklerine bakılmaktadır. Türkiye kapitalizmi, 1980 sonrasında dünya kapitalist sistemi ile giderek artan bir hızla bütünleşmiştir. Ana hatları ile söz konusu bütünleşme 1980’li yıllarda ticari ilişkilerle, 1990’larda finansal akımlarla, 2000’li yıllarda ise doğrudan yatırımlar ve üretken sermaye hareketleri aracılığıyla gerçekleşmiştir. Son on yıla damga vuran doğrudan yatırımlar finans ve ticaret alanlarında ilave bir canlılık yaratmış, buna bağlı olarak Türkiye ekonomisi dünya sistemi ile her açıdan ileri bir ölçüde bütünleşmiştir. Bu bütünleşme nedeniyle Türkiye küresel krizden hayli olumsuz biçimde etkilenmiştir. Dış ticaret, istihdam, sanayi üretimi gibi alanlarda ciddi gerilemeler yaşanmıştır. Bir toparlanma başlamış gibi görünse de krizden çıkış ancak dünya piyasalarındaki olası gelişmelere bağlıdır. Bu çerçevede, yabancı sermaye girişleri eski seviyesine dönerse son yıllarda geçerli olan “gelişme” modelinin devam edeceği, ama böyle bir düzelme yaşanmazsa yeni bir modele geçişin gündeme gelebileceği tahmin edilebilir.

In this study, the effects of the global crisis on the Turkish economy are investigated, and then possible “development“ scenarios are discussed for the near future. For this aim, dynamics of the last thirty years are analyzed first. Turkish capitalism has integrated with the world capitalist system at an increasing pace after 1980. This integration has proceeded via commercial relations in the 1980s, financial currents in the 1990s, and direct investments and productive capital movements in the 2000s. Foreign investments that has marked the last 10 years has provided an additional impetus for financial and commercial relations, hence the Turkish economy has integrated with the world system at a high degree in all aspects. And because of this integration the global crisis has effected the Turkish economy very negatively. It seems that a recovery is on the way, but the exit from crisis depends on the possible developments in world markets. In this context, it can be guessed that the development model of the last period will continue if the foreign capital inflows recover; but if no such recovery happens, passage to a new model can come into question.