Toprakların DTPA ile ekstrakte edilebilir demir miktarına bağlı olarak fasulye bitkisinin (Phaselous vulgaris L. Var. Nanus) demirli gübrelemeye cevabı

Abstract

Bu çalışmanın amacı toprakların DTPA ile ekstrakte edilebilir demir miktarına bağlı olarak fasulye bitkisinin (Phaselous vulgaris l. var. nanus) demirli gübrelemeye cevabını ortaya koymak ve toprakta bitkiye yarayışlı demirin kritik seviyesini belirlemektir. Bu amaçla toprak örnekleri Bafra, Çarşamba ve Suluova ilçeleri tarım arazilerinin 0-20 cm toprak derinliğinden alınarak, sera şartlarında fasulye bitkisi yetiştirilmiştir. Bu topraklarda ekstrakte edilebilir yarayışlı Fe DTPA yöntemi ile belirlenmiştir. Sera sartlarında tesadüf parselleri deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak oluşturulan denemede topraklara ekimden önce çözelti halinde 0-2-4-8 ppm dozlarında Fe-EDDHA (%6 Fe) uygulanmıştır. Analiz sonuçlarına göre Bafra topraklarının %11.1’i, Suluova topraklarının %57.1’i yarayışlı Fe bakımından noksan (6 ppm’den düşük) bulunurken, Çarşamba topraklarının %100’ü Fe bakımından yeterli (6 ppm’dan yüksek) bulunmuştur. Buna rağmen sera şartlarında Suluova topraklarının % 86’sında, Çarşamba topraklarının % 40’ında ve Bafra topraklarının % 33’ünde demirli gübreleme sonucu üründe önemli artış sağlanmıştır. Toprakların DTPA yöntemi ile belirlenen ekstrakte edilebilir demir miktarları arttıkça demirli gübreleme sonucu fasulye bitkisinin kuru madde miktarında tanığa oranla sağlanan artışlar azalmıştır. Bu sonuçlar DTPA yönteminin toprakların demir durumlarının belirlenmesinde uygun yöntem olduğunu ortaya koymaktadır. En yüksek ürünün % 90’ini alabilmek için tanık toprakta bulunması gerekli kritik yarayışlı Fe miktarı parabolik çoklu regresyon denklemiyle 14,80 ppm, doğrusal denklemle 15,95 ppm, olarak bulunmuştur.

The aim of this study was to determine to the response of bean (Phaselous vulgaris l. var. nanus) to iron fertilization in relation to DTPA extractable iron of soils and to evaluate the critical levels of iron in soil. For this purpose, the soil samples were taken form 0-20 cm soil depth of agricultural areas in Bafra, çarşamba and Suluova districs and bean plants were grown in these soils. Extractable available iron was determined with the DTPA method. In the trial with three replications according to the randomize pilot design in greenhouse conditions, 0-2-4-8 ppm in a solution of Fe-EDDHA (6 % Fe) was applied to the soils before sowing. While 11 % of Bafra plain soils and 57 % of Suluova plain soils were deficient in available Fe (lower than 6 ppm), 100 % of çarşamba plain soils were found to be sufficient in available Fe (higher than 6ppm). However, 86 % of Suluova plain soils, 40 % of çarsamba plain soils and 33 % of Bafra plain soils in greenhouse condition had significant increase in yield as a result of iron-fertilization. While the extractable iron contents determined with DTPA method of soils increased, the increasment in the dry matter weight of bean plant fertilized with iron decreased. These results showed that DTPA method was reliable to determine iron status of the soils. The critical available Fe content, which is required to be present in the control soil for taking up the 90 % of the highest yield, was found to be 14,80 ppm using the parabolic equation and 15,95 ppm using the linear equation.