Osmanlı’da idari yapının teftişi için bir örnek: Ankara’da yeni bir Liva teşkiline dair hazırlanan rapor (1909)

Abstract

Osmanlı Devleti bazı durumlarda idari coğrafyanın değişimine tanıklık etmiştir. İdari yetki sahasındaki değişimin sebepleri çeşitlilik arz etmektedir. Osmanlı’nın son yüzyılında idari yapı ile ilgili yapılacak değişikliklerin hedefi de daha etkili bir taşra yönetimi oluşturmaktır. Ancak taşrada oluşturulacak idari yapının merkeze olan liyakati de öncelikle ele alınan konulardan birini oluşturur. Çalışmamızda, 1909 yılında gerçekleştirilen bir teftiş raporundan yola çıkılarak idari yapı ile ilgili bazı veriler elde edilmiştir. Yeni bir yerleşim biriminin oluşumunda aranan ölçütler tespit edilmeye çalışılmıştır. Ankara ve Bursa vilayetlerinin genişliği nedeniyle idari anlamda bazı sorunlar yaşayan vali ve kaymakamların yanı sıra yöre sakinlerinin de talepleri dikkate alınmıştır. Böylece Ankara ve Bursa vilayetleri arasında kalan Eskişehir ya da Mihaliççik kazalarından birisinin Liva merkezine dönüştürülerek, iki vilayet arasında yeni bir yerleşim merkezinin oluşturulması hedeflenmiştir. Bu amaçla gerçekleştirilen teftiş gezisine ait rapor sayesinde yöre idarecilerinin görev yetki sahalarını da belirlemek mümkündür. Valinin sorumluluk sahasına giren pek çok alanda elde edilen veriler Beypazarı, Haymana, Mihaliççik, Polatlı, Sivrihisar ve çevresi ile ilgili sosyal ve ekonomik bilgiler içerir. Çalışma sahasında yer alan yerleşim birimlerinde yaşayan Kürt ve Yahudilerle ilgili bilgilerde, yönetsel anlamda değerlendirilmiştir.

Ottoman State had witnessed to the change of administrative geography in certain cases. The causes for the division of authority zones in the matter of administrative have got a various reasons. The division of authority zones in the matter of administrative aims to place in the suburb more affective control in the last century of the Ottoman State. Nevertheless the loyalty of ruling class in the devised administer in the suburb has been primarily considered within the administrative context. In our study, some clues have been obtained by stepping on the same way after the investigation report, done in 1909. The measures of establishing a new administrative centre are tried to be defined. The asking of governors, in the city or town and the request of the inhabitants who faced some difficulties because of the large borders of Ankara and Bursa province are also considered in this study. It is thus find out that the new devised administrative centre would have been merged either in Eskisheir or Mihaliççik between the Ankara and Bursa provinces. It is also possible to define the authorities of ruling class in the provinces by scrutinising in to the investigation report. Those clues within the authorities of the ruling class give valuable information about the social and economy of the vicinity such as Beypazarı, Haymana, Mihaliççik, Polatlı and Sivrihisar. The information about the Jew and the Kurds, lives in the study field is also evaluated within the climate of the administration.