Ölüm korkusu karşısında felsefenin tesellisi: Marcus Tullius Cicero ve Ebû Bekr Er-Râzî

Abstract

Bilindiği gibi insanı ilgilendiren en temel sorunlardan birisi ölüm korkusudur. Bu nedenle olsa gerek, geçmişte günümüze, farklı kültürel çevrelerde, dinlerin, teologların ve filozofların ölüm korkusunu yenmek için dinsel ya da felsefî çözüm önerileri içeren kuramlar geliştirdikleri gözlenir. Özellikle felsefi düşünce içerisinde, Batı’da Sokrates, Platon, Epiküros, Cicero, Augustinus, Descartes Hedegger, Doğu’da ise, Kindi, Fârâbî, İhvân es-Sâfâ, Ebû Bekr er- Râzî, İbn Sînâ, Gazzâlî, Molla Sadra gibi filozofların ölüm ve ölüm korkusu sorununu özel olarak ele aldıkları, sorunu felsefî bir düzlemde tartıştıkları ve hatta ölüm korkusunu yenme konusunda insanlar için felsefi çözümler ve teselliler geliştirdikleri görülür. Felsefe tarihinde ileri sürülen bu felsefi çözümlere ve tesellilere bakıldığında, iki temel yaklaşımla karşılaşıldığını söyleyebiliriz: Bir tarafta ölümle ruhun dağılıp yok olduğunu düşünen materyalistler, diğer tarafta ise, ölümden sonra, bedenden bağımsız olarak ruhun yaşadığına inanan idealistler yer alır. Kimi filozoflar, sözgelimi Cicero ve Ebû Bekr er-Râzî, hem idealist hem de materyalistlerin ölüm ve ölüm korkusuna yaklaşımlarını ele almakta, her iki grup için de, ölüm korkusunu yenme konusunda felsefi teselliler sunmaktadırlar. Her iki düşünürün soruna yaklaşımları irdelendiğinde oldukça benzer söylemler geliştirdikleri gözlenir. İşte biz bu makalede, Cicero ve Ebû Bekr er-Râzî’nin ölüm korkusu sorununa yaklaşımlarını çözümlemeyi ve iki düşünürün soruna yaklaşımlarındaki benzerlikleri göstermek amacıyla görüşlerini karşılaştırmayı hedefliyoruz.

As it‘s known, one of the most important concerns of human beings is the problem of the fear of death. For this reason, religions, theologians and philoso- phers -from past to the present, from different cultural circles- have put forward religious or rational theories for treatment of this fear. Especially, philosophers, for example in west philosophy Socrates, Plato, Epicuros, Cicero, Augustinus, Descartes, Heidegger etc., east philosophy al-Kindi, al-Farabi, Ebû Bakr al- Razi, Avicenna, al-Ghazzali, Molla Sadra etc., had discussed death and fear of death a rational-philosophical perspective and had suggested to human beings philosophical remedies and consolations in this problem. If we look at these philosophical remedies and consolations in the history of philosophy, we encounter two approaches: On the one hand are the materialists, who argue that the soul dissolves at death, and on the other hand are the idealists, who argue that the soul lives on independent of the body in some form after death. Some philosopher, for instance Cicero and Abu Bakr al-Razi, analyze both materialist and idealist approaches to death and suggest rational justifications to overcome the fear of death. In this article, we aim to analyze and compare Marcus Tullius Cicero (106 BC–43 BC) and Abu Bakr al-Razi‘s (865 BC– 925 BC) views about treatment of fear of death.