Toprak özelliklerinde mekânsal değişkenliğin faktör analizi: Erenler örneği (Sakarya)

Abstract

Bu çalışmada Sakarya ili Erenler ilçesi D 100 karayolu boyunca uzanan toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerinin mekânsal değişkenliğini belirlemek ve sahadaki değişkenliğin genel dağılımında etkili olan faktörleri tespit etmek amaçlanmıştır. Araştırma sahasından alınan 48 adet toprak örneği, tekstür (% silt, % kum ve % kil), pH, EC, CaCO3, OM, KDK değişebilir K, Ca, Mg ve Na analizleri yapılmak üzere laboratuvar ortamına alınmıştır. Elde edilen analizsonuçları istatistiksel olarak SPSS 17 paket programında faktör analizi ve tanımlayıcı istatistikler ile değerlendirilmiştir. İstatistik sonuçlarına göre Kaiser-Mayer-Olkin (KMO) katsayısı 0,596 ve Barlett Küresellik testi önemlilik değeri 0,00 olarak belirlenmiştir. Faktör analizi sonuçlarına göre öz değerleri 1'den büyük olan 4 faktör belirlenmiştir. Toplam değişkenliğin %91'i bu faktörler tarafından açıklanmaktadır. Faktör analizi sonuçlarına göre araştırma sahasındaki toprakların ağırlıklı olarak tekstürel özellikleri ile kimyasal özelliklerinin yanı sıra organik madde miktarına bağlı olarak değişkenlik gösterdiği belirlenmiştir.

In this study, it was aimed to examine spatial variability of some physical and chemical properties and factors contributing to the general pattern of this variability in soils alongside the D 100 high- way in Erenler district of Sakarya. Observations were carried out largely from sampling points and 48 soil samples were collected for laboratory analysis to determine the soil texture (silt%,sand% and clay%), pH, EC, CaCO3, OM,CEC, exchangeable K, Ca, Mg and Na. The data were subjected to descriptive and factor analysis in SPSS 17 packet programme. Kaiser-Mayer-Olkin (KMO) value of this factor analysis was 0,596 and Barlett Spherity test signiŞcance value was found as 0,000. Ac- cording to the factor analysis, 4 factors were identiŞed as having eigen values greater than one. 91 % of total variance could be explained by these factors. The factor analysis revealed that the variability of the soil properties is mainly due to textural characteristics, chemical properties and organic matter of soils in the research area.