SİYASET ve SAVAŞ İNGİLİZLERİN ÇANAKKALE ÇIKMAZI (3 Kasım 1914-18 Mart 1915)

Abstract

I.Dünya Savaşı arifesinde İngiltereye sipariş edilen iki Türk gemisine İngiliz Hükümeti tarafından el konulması Türk kamuoyunda büyük tepki yarattı. İki Alman gemisinin Çanakkale Boğazına girmesiyle bir İngiliz filosunun boğazın girişini ablukaya alması ve gemilerle ilgili İngiliz Hükümetinin Türk Hükümetine karşı takındığı siyasi ve askeri tavır bu tepkiyi daha da arttırdı. Türkiyeyi savaşa dahil etme konusunda acele eden Almanya İngilizlere karşı giderek büyüyen bu tepkiyi iyi kullandı. Türkiyenin savaşa girmesiyle Çanakkale Boğazı önünde işleyen süreç İngiliz Hükümetini Çanakkalede yeni bir cephe açıp açmama konusunda düşünmeye zorladı. İlk kez 25 Kasım 1914 Savaş Konseyi toplantısında Çanakkaleye karadan ve denizden taarruz yapma fikri Deniz Bakanı Winston Churchill tarafından dile getirildi. Bu fikre konseyde sonuna kadar sebat eden de o oldu. Ancak Savaş Bakanı Horatio H.Kitchener büyük bir askeri güce ihtiyaç duyan bu harekâtı Batı Cephesi dışında başka bir cepheye ayıracak gücü olmadığı gerekçesiyle onaylamadı. Fakat bu fikir ne tam olarak benimsendi ne de tam olarak bir kenara atılıp bırakıldı. Sonunda sadece donanmanın boğazı zorlayarak geçmesi görüşünün kabulü ile sınırlı bir harekâtın yapılmasına karar verildi. Bu çalışma, İngiliz Savaş Konseyinin askeri güç konusunda hep Batı Cephesi önceliğinin arkasında kalan Çanakkale Harekâtı ile ilgili, kararsızlıkları, çekinceleri ve tartışmalarıyla geçirdiği yorucu bir tarihi süreci konu almaktadır.

On the eve of World War I,seizing of two Turkish ships that were ordered to Britain by the British Government has created a great response in Turkish public opinion.With the entry to two German ships into the Dardanelles and blockade of the Strait entry by British fleet and the political and military attitude of British Government towards Turkish Government further sharpened this reaction.Germany who was in a rush in throwing Turkey into the war made use of this growing reaction against the British. With Turkeys enry into the war,the process taking place in front of the Dardanelles forced the British Government to consider opening a new front in the Dardanelles. The idea of naval and land campaign was expressed by Winston Churchill,Lord of the Admiralty,in War Council meeting held on 25 November 1914.It was only Churchill who supported this idea decisively during the council. However, Horatio H.Kitchener,the Secretary of State for War ,did not approve this campaign which requires a large military force on the grounds that they had no enough military power except for those allocated to Western Front.But this idea was neither fully accepted nor abondoned. Eventually, with the approval of naval campaign , a limited operation was decided. This study deals with the strenuous historical process full of hesitations,drawbacks and discussions on the Dardanelles operation which always remained behind the Western Front priority of the British War Council.