KENTLEŞME SÜRECİNDE ANADOLU ALEVİLİĞİNİN BAZI TEMEL SORUNLARI ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ (Samsun İli Örneği)

Abstract

Anadolu Aleviliğinin kökleri oldukça eskiye dayanır. Bu inancın günümüze kadar ulaşmasında, Hünkâr Hacı Bektaş Veli ve diğer erenlerin önemli katkıları olmuştur. Kırsal kesimde kendi varlığını devam ettiren Alevi inancı, kentleşme süreciyle birlikte bazı değişmelere uğrayarak temel dinamikleri sarsılmış ve bazı sorunlarla karşı karşıya gelmiştir. Bu çalışmanın amacı, kentleşme sürecinde Anadolu Aleviliğinin bazı temel sorunlarını ele alıp incelemek ve bunların çözümüne yönelik öneriler sunmaktır. Bu amaca yönelik olarak daha önce yapılmış çalışmalar taranarak bunların kısa bir analizi yapılmıştır. Geleneksel Anadolu Aleviliğinin temel dinamikleri üzerinde durulmuş ve günümüzde kentleşmenin getirmiş olduğu temel sorunlar ışığında bir durum değerlendirilmesi yapılmıştır. Araştırmada katılımlı gözlem tekniği kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre; dedelik kurumunun de- ğişikliğe uğradığı, musahiplik kurumunun yeterince işlemediği, görgü ve rızalık alma konularında bazı sorunların yaşandığı, Alevi inancına mensup kişilerin, yazılı kaynakları esas almayıp Aleviliği farklı açılardan ele aldığından bazı bölünmelerin yaşandığı, dede-talip ilişkilerinin kırsal kesime göre farklılık gösterdiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bulgulara dayalı olarak bazı önerilerde bulunulmuştur.

The origins of Anatolian Alevism date back to old times. This belief has reached the present day by the contributions of Haji Bektash Veli and the other saints. Alevi belief that continues its existence in the countryside has gone through some changes during the urbanization and came across with some problems, and its basic dynamics were shaken. The aim of this study is to handle and examine the some basic problems of Anatolian Alevism and to propose solutions. The previous studies that have been carried out on this purpose were scanned and they are shortly analysed. The basic dynamics of the Traditional Alevism were emphasized and a situation assessment was made in the light of the basic problems that the urbanization brought about today. Participatory observation technique was used in the study. According to research findings it has been reached that the “dedelik” has changed, “musahiplik” has been processed insufficiently, some problems occur about “görgü” and “rızalık alma”, some divisions have been experienced since the people who belong to Alevi faith do not take written sources as basis but consider Alevism form different angles, and the relations between “dede” and “talip” differs from rural areas. Some suggestions have been made based on findings