Üç farklı bilgisayar programı (POLO, SPSS ve probit analysis) ile probit analizinin uygulanması ve yorumu

Abstract

Probit analizi özellikle zararlı böceklerin ilaçlara karşı tepkisini ölçme ve öldürücü dozların tespitine yarayan bir istatistiki yöntem olmakla beraber ekonomide ürün fiyatlarındaki düşüşlerin satışlara yansıma derecesinin ölçülmesi gibi konularda da kullanılmaktadır. Pestisitlerin zararlı veya faydalı birçok canlı grubuna etkileri LDso (lethal doz 50), ED50 (efektif doz 50), LC50 (lethal konsentrasyon 50) veya aynı anlamda olmak üzere LD99, ED99 ve LC99 gibi etkinin belirli oranlarda ortaya çıktığı-dozların tespiti yoluyla ölçülmektedir. Bazen bu etkinin mutlak ölümle sonuçlanmayacağı çeşitli etkenler için (Örn. Çeşitli kimyasallar ve radyasyon gibi) SD5o (steril doz 50) ya da enzim faaliyetlerinin engellenmesi gibi durumlarda Ijo (İnhibisyon doz 50) hesaplamaları yapılabilir. Özellikle buna benzer pek çok toksikolojik değerlendirmede probit analizi kullanılmaktadır. Probit analizinin el ile hesaplanması hem uzun zaman almakta hem de hesaplamada bir uzmanlık ve dikkat gerektirmektedir. Oysa POLO-PC, SPSS ve Probit 'Analysis gibi bazı bilgisayar programları yardımıyle bu analiz birkaç dakika içinde yapılabilmektedir. Ancak programların doğru bir şekilde kullanımı ve sonuçların yorumlanışı da bir bilgi gerektirmektedir. Bu çalışmada adı geçen 3 program ile probit analizinin uygulanışı ve sonuçların yorumlanması üzerinde durulmuştur.

Although probit analysis is a statistical method which is especially used in determination of response of pests to pesticides and determining of lethal doses , it can also be used for determination of how low does a sale price have to be to induce a consumer to buy a product. The effects of pesticides on pests or beneficial animal groups can be determined by calculating doses of LD50(lethal doses 50), ED50 (effective dose 50), LC50 (lethal concentration 50) or LD99, ED99 and LC99 which reveal various effective rate of pesticides. Sometimes, for the effects do not result in death (e.g. various chemicals and radiations) SD50 (sterile doses 50) or in situation of enzyme inhibition 150 (Inhibition dose 50) can be calculated. Probit analysis can be used in many other toxicological studies similar to mentioned above. Calculation of probit analysis by hand takes long time , also need experience and care. Whereas by using some computer programmes such as POLO, SPSS and Probit Analysis, probit analysis can be performed in a couple of minutes. But, using these programmes and reviewing of results properly also need experience. In this study, application of probit analysis by using these 3 programmes and reviewing of results will be discussed.