Çay Tarımı Yapılan Topraklara Yönelik Faktör Analizi ve Jeoistatistik Uygulamaları: Rize İli Örneği

Abstract

Bazı fiziksel ve kimyasal toprak özelliklerinin faktör analiziyle değerlendirildiği bu çalışmada, Rize ilinde çay tarımı yapılan alanlarda fiziksel ve kimsayasal toprak özellikleriyle ilişkili 5 adet faktör belirlenmiş ve bu faktörler toprak özelliklerinin alan içerisindeki değişkenliğinin % 75.63ünü açıklamışlar. Belirlenen yeni değişkenler bazik katyonlar, mikroelement, tekstür, mineralizasyon ve gübreleme isimleriyle tanımlanmıştır. Bazik katyonlar toplam değişkenliğin % 18.31ini açıklayarak yeni değişkenler içerisindeki en önemli değişken olurken, gübreleme değişkeni toplam değişkenliği en az açıklayan değişken olmuştur. Belirlenen değişkenlerin çalışma alanındaki dağım desenlerini gösteren krigleme haritaları jeoistatistik yöntemiyle hazırlamıştır. Krigleme haritaları bazik katyonlar ve mikroelement faktörlerinin en yüksek değerlerini sahilden uzak yüksek eğime ve rakıma sahip alanlarda aldığını ortaya koyarken diğer faktörler en yüksek değerlerini sahile yakın kesimlerde almıştır. Özellikle sahil kesimlerindeki gübreleme faktörüne ait yüksek değerler bu bölgelerdeki topraklar üzerinde insan etkisinin daha fazla olduğunu ortaya koymaktadır.

Five factors related with physical and chemical soil properties in tea cultivated areas of Rize province were determined some physical and chemical soil properties were evaluated with factor analysis in this study. These factors explained about 75.63 % of total variables in soil properties of the area. Determined new variables were called as basic cations, microelement, texture, mineralization and fertilization. Basic cations that explained 18.31 % of total variables is the most important variable in new variables wheras, it was found that fertilizer variables is the lowest explain for total variables. Spatial distribution maps of the determined variables in the study area was prepared using geostastistic methods. Kriging maps show that the highest values of the basic cations and microelements were located in high and steep sloped lands whereas, it was found that the highest values of other factors distributed in near the coast area. Especially, high values of the fertilizer distibuted on flat-delta area showed under more human activites.