İslam-Osmanlı Ceza Muhakemesi Hukukunda Tutuklama Müessesesi

Abstract

Ceza yargılamasından beklenen neticenin alınmasını sağlayan koruma tedbirlerinden biri olan tutuklama, farklı birisimle de olsa İslam-Osmanlı ceza muhakemesinde yer alan uygulamalardan biridir. Bu kapsamda İslam-Osmanlıceza muhakemesinde tutuklama, hapis cezasının bir türü olarak ele alınmış ve ihtiyati hapis olarak adlandırılmıştır.İslam hukukunun asli kaynaklarından biri olan Kur’an’da tutuklamayı teşvik edici mahiyette doğrudan bir ayet yeralmamasına rağmen İslam hukukçuları tutuklamayı teorik olarak sistemleştirirken Kur’an ya da Sünnet’e dayandırmayagayret etmişlerdir.İslam-Osmanlı ceza muhakemesinde tutuklama, esasen amaç olmayıp yargılamanın yapılabilirliğini sağlayarak yargılamayıkolaylaştırmak üzere başvurulan bir araç olduğundan şüpheliler hakkındaki tahkikatın mümkün olan en kısasürede tamamlanıp tutukluluğun sona erdirilmesi gerekmektedir.Günümüz hukuk sistemlerinde olduğu gibi İslam-Osmanlı ceza muhakemesinde de bir koruma tedbiri olarak tutuklamayoluna başvurulabilmesi için bazı şartların varlığı aranmış ya da tutuklamanın belli özellikleri taşımasınaözen gösterilmiştir. Bu kapsamda İslam-Osmanlı ceza yargılamasında şahsilik, geçicilik, ihtiyarilik ve orantılılıkolmak üzere tutuklamanın özellikleri dörde ayrılırken, tutuklamanın yapılabilmesi için suç işlemiş olma şüphesi,tutuklama sebeplerinde birinin varlığı ve yetkili mahkeme tarafından tutuklama kararının verilmiş olması şartıaranmıştır.

Detention, one of protection measures providing to achieve a result expected from criminal procedure was one ofimplementations in Islamic-Ottoman criminal proceedings though it was named otherwise. Detention in Islamic-Ottoman criminal proceedings was thereby regarded as a sort of imprisonment and entitled as prison sentence. Eventhough the Koran, one of main sources of Islamic Law, does not contain any verse regarding to promote detention,Islamic lawyers have based on Koran or Sunnah when theoretically systematizing detention.Detention in Islamic-Ottoman criminal proceedings was not actually a purpose rather it was a tool for making trialseasier, therefore, investigations of suspicious must have been finalized and detention must have been terminatedas earliest as possible.Having some features and seeking a set of requirements for detention as a protection measure had been the issuesbeing paid attention in Islamic-Ottoman criminal proceedings as seen in contemporary legal systems. In this context,characteristics of detention were divided into four such as personality, temporality, oldness and proportionality whilearrest required possibility of a criminal offense, existence of one of arrest terms and decision of competent court.