Buğday Bitkisinin Verim Parametreleri ile Bazı Toprak Özellikleri Arasındaki Pedotransfer Modellerin Uygulanabilirliği

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Çarşamba Ovası’nda yetiştirilen buğday bitkisinin verim parametreleriyle (bitki boyu, bin taneağırlığı ve tane verimi) toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri arasındaki korelasyon ilişkilerine dayanarak, buözellikler arasında pedotransfer modellerin oluşturulması ve elde edilen modellerin ova topraklarında bitki veriminintahmininde uygulanabilirliğinin ortaya konulmasıdır. Bu amaçla, ovanın çiftçiler tarafından buğday tarımı yapılanarazilerinden toprak ve bitki örnekleri alınmıştır. Araştırma alanındaki buğday bitki boyu değerlerinin % 70’i 75 cm ile 90cm, bin tane ağırlığı değerlerinin % 47.5’i 50 g ile 55 g, tane verimi değerlerinin % 47.5’i ise 600-700 kg da-1 arasında değiştiğisaptanmıştır. Bitki boyu ile elektrisel iletkenlik (EC), CaMg, hacim ağırlığı (HA), Kil, (HA)2, (EC)2, (Kil)2, ???????? ????????parametreleri arasındaki pedotransfer modeli istatistiksel olarak anlamlı (p 0.035), regresyon katsayısı (R 0.731) yüksek;bin tane ağırlığı ile (EC)2, (OM)2, (Fe)2, (Kil)2, (HA)2, (KilHA), ????????????, ????????, solma noktası (SN) parametreleri arasındakimodel istatistiksel olarak anlamlı (p 0.013), regresyon katsayısı (R 0.794) yüksek; tane verimi ile EC, CaCO3, Kum,(KumHA), (HASN), Fe, N, (HA)2, SN, (EC)2, ???????? parametreleri arasındaki modelin performansı çok yüksek (R 0.840;p 0.012) olarak belirlenmiştir. Verim unsurları ile toprakların fiziksel-kimyasal özellikleri arasındaki pedotransfer modelleringeçerliliğinin belirlenmesinde regresyon katsayısı (R), hata kareler ortalamasının karekökü (HKOK), uygunluk indeksi (d),modelin etkinliği (ME), mutlak hata (MH), ortalama aritmetik hata (OAH) ve maksimum nispi hata (MNH) birliktedeğerlendirilmiştir. Elde edilen pedotransfer modellerin, ova topraklarında yetiştirilen buğday bitkisinin verimparametrelerinin tahmin edilmesinde uygulanabilirliği mümkün gözükmektedir.

The aim of this study is to set pedotransfer models based on correlation between yield parameters of wheat plantsgrown in Çarşamba Plain (plant height, thousand seed weight and grain yield) and some physical and chemical properties ofsoils, and to determine applicability of obtained models in estimation of yield in plain soils. For this purpose, soil and plantsamples were taken from the lands of the plain used by the farmers for wheat production. In the research area, 70% of thewheat plant height values were observed between 75 cm and 90 cm, the thousand grain weight values of 47.5% were between50 g and 55 g, and the yield values of 47.5% were between 600-700 kg da-1. Pedotransfer model was statistically significant(p0.035) and regression coefficient was high (R 0.731) between plant height and electrical conductivity (EC), CaMg, bulk density (Db), Clay, (Db)2 , (EC)2 , (Clay)2,???????? ???????? soil properties; high regression coefficient (R 0.794) with a statisticalsignificance level of p 0.013 between 1000 grain weight and (EC)2 , (OM)2 , (Fe)2 , (Clay)2, (Db)2, (ClayDb),???????????????? ,????????,wilting point (WP) parameters; and high regression coefficient with statistical significance (R0.840; p0.012) between grainyield and EC, CaCO3, sand, (SandDb), (DbWP), Fe, N, (Db)2, WP, (EC)2 , ???????? parameters were determined. Regression coefficient (R), root mean square error (RMSE), index of agreement (????), model efficiency (ME), mean of absolute error(MAE), mean bias error (MBE) and maximum relative error (MRE) were evaluated together to determine the validity ofpedotransfer models between the yield components and physical-chemical properties of soils. It can be seen that thepedotransfer models obtained can be applied in the estimation of yield parameters of wheat plant grown in plain soils.