Samsun'da Evlere Temizliğe Giden Roman Kadınlar: Enformel Sektörde Çalışmanın Yükü Nelerden Hafif?

Abstract

Bu çalışma, Samsun'daki Roman kadınların evlere temizliğe gitme şeklinde dahil oldukları enformel işgücü piyasasına katılım süreçlerini irdelemektedir. Evlere temizliğe giden Samsunlu Roman kadınlar yaklaşık 4 kuşaktır günlük ücretle çalışan kadınlardır. 20 Roman kadınla yapılan derinlemesine görüşmeler yoluyla kadınların bu çalışma deneyiminden ne kazandıkları ve ne kaybettiklerine yanıt aranmıştır. Araştırma sonucunda Roman kadınların ev hizmetlerinde çalışmalarının bazı kazanımlara ve bazı kayıplara yol açtığı bulgulanmıştır. Kazanımları şöyle sıralanabilir: i) orta sınıfların evine, en mahrem yerlerine girebildikleri için kendilerini "tanınmış" hissediyorlar, ii) kısa eğitimleri, erken evlenmeleri ve mesleki becerilerinin yokluğuna rağmen çalışabiliyorlar, iii) ev içi alan ve cinsiyetçi iş bölümünden kaytarabiliyorlar, iv) yoksullukla baş edebiliyorlar. Ne kaybettiklerine ilişkin bulgular ise şöyledir: i) ücretli çalışan olmalarına rağmen sosyal güvencesizler, ii) kız ve oğullarına çalışan kadın olmaktan aktarabildikleri şeyler sınırlı kalıyor; onların çalışan anne olması kızların ve oğlanların eğitim düzeyini arttıramıyor, evlenme yaşlarını geciktiremiyor, iii) giyimleri, renkleri, yaşadıkları mahalle yani Roman olmanın damgaları ile mücadele etmelerine katkı sunmuyor, aksine roman oluşun ve ötekileştirme pratiğinin her gün tekrarlanması, içselleştirilmesi gerçekleşiyor iv) çocuklarını mahalle ortamında bırakmak zorunluluğu; mahalle beklentisini ve yaşam biçimini değiştirmelerine olanak sağlamıyor, v) birikim yapamıyorlar, sadece gündelik yaşamın sürdürülmesini sağlayabiliyorlar. Çalışmanın sonunda, enformel nitelikli çalışan olmanın yükünün; Roman olmaktan, iş piyasalarındaki ayrımcılıktan, sosyal sistemden alacaklarını tahsil edemedikleri için gittikçe ağırlaşan Roman oluştan daha hafif hale gelmekte olduğu tespiti yapılmıştır

This study examines the process of Roma women's labor force participation into informal labor market by doing house cleaning in Samsun. About four generations, Roma women in Samsun have been doing house clean work as a daily wage earner. The study conducted 20 in-depth interviews with Roma woman, and using the findings of interviews, the study try to find answers to two questions: what women lost and what women gain from this informal labor force participation. What they gain? i) they can enter into the private homes the most intimate place of middle class families, therefore they feel that they are "recognized" by them, ii) despite their short education, lack of training and early marriage, they can find a job, iii) they can skip of domestic and gendered divisions of labor in their homes, iv) they can able to cope with poverty. What they lost? i) although they have a paid work , they have no social security, ii) they would not increase to their daughters and boy's education levels and does not delay the age at marriage of them, iii) They could not cope with the stigma of being a Roma, including their clothing, their colors and neighborhood they live which shaped the stigma, it occurs every day repeating the practices are taking place internalization, iv) they have to leave their children in the neighborhood environment, it does not allow them to change the neighborhood and lifestyle expectations of the neighborhood , v) They cannot make savings, they only can ensure sustainability of everyday life. At the end of the study, it can be said that the burden of the informal work participation is less than to be a Roma for the Roma women who do house cleaning in Samsun.