Patlıcan anaç ıslahında Solanum melongena ve Solanum aethiopicum genotipleri arasında türler arası melez uyuşumu ve hibrit tohum özellikleri

Abstract

Aşılı fide üretiminde anaç seçimi oldukça önemlidir. Anaç olarak, istenilen özelliklere sahip tür içindeki genotipler kullanılabildiği gibi tür içi veya türler arası melez anaçlar da kullanılabilmektedir. Bu çalışmada, yerel patlıcan genotipleri (Solanum melongena) ile yabani patlıcan genotiplerinin (Solanum aethiopicum) türler arası melezlenebilirlik durumları ile bu kombinasyonlara ait meyvelerden elde edilen hibrit tohum özellikleri incelenmiştir. Araştırmada, genetik materyal olarak ülkemizin farklı lokasyonlarından toplanarak karakterizasyonları yapılmış ve uzun süre kendilemeler yapılarak saflaştırılmış durumda bulunan 6 adet yerel patlıcan genotipi (S. melongena) ana ebeveyn ve 10 adet yabani patlıcan genotipi (S. aethiopicum) ise baba ebeveyn olarak kullanılmıştır. İlkbahar ve sonbahar dönemi olmak üzere iki yetiştirme döneminde de, türler arası melez kombinasyonları (S.melongena x S.aethiopicum) için 30’ar adet melezleme yapılmıştır. Bu melez kombinasyonlarında tutan meyve sayısı ve meyve tutum oranları (%) belirlenmiştir. Çalışmada, ilkbahar döneminde yapılan melez kombinasyonlarına ait hasat edilen meyvelerin tohumlarında; tohum eni (mm), boyu (mm) ve kalınlığı (mm), tohum şekil indeksi, 100 tane ağırlığı (g), abortif tohum sayısı / meyve (adet), abortif tohum oranı (%) ve tohum sayısı / meyve (adet) özellikleri incelenmiştir. İki farklı dönemde yapılan melezlemeler sonucunda; ebeveynlere bağlı olarak ortalama meyve tutum oranı % 47.2 olarak belirlenmiştir. Ana ebeveynlerden SM6 (% 59) ve SM8 (%55) ile baba ebeveynlerden SA8 (% 58), SA6 (% 55), SA12 (% 51) ve SA17-1 (% 50) genotipleri, melez uyuşumu en yüksek genotipler olarak tespit edilmiştir. Meyve başına hibrit tohum sayısı yönünden SM6 x SA6 kombinasyonunda 275 adet ile en yüksek tohum verimi elde edilmiştir. Bu kombinasyonu; SM8 x SA6 (202.17 adet), SM12 x SA6 (200.0 adet) ve SM6 x SA17-2 (116.5 adet) kombinasyonları takip etmiştir. Araştırma sonuçları, hem türler arası melez meyve tutum oranı ve hem de meyve başına elde edilen tohum sayısı yönünden SM8 X SA6, SM6 X SA6, SM12 X SA6 ve SM6 X SA17-2 kombinasyonlarının aşılı patlıcan fidesi üretiminde anaçlık olarak kullanılma potansiyeli bakımından öne çıktığını göstermiştir.

Choosing the best rootstock in grafted seedling production is very important. As rootstocks, genotypes within the species with the desired traits can be used, and intraspecific or interspecific hybrid rootstocks can be used. In this study, the hybridization ability of local eggplant genotypes (Solanum melongena) and relative eggplants genotypes (Solanum aethiopicum) and the hybrid seed characteristics obtained from the fruits of these combinations were determined. In this study, genetic materials consisting of 6 local eggplant genotypes (S. melongena) which were collected from different locations of Turkey were used as the female parents and 10 relative eggplant genotypes (S. aethiopicum) were used as the male parents. Both in the spring and autumn periods, 30 hybridizations were made for each interspecific combinations (S. melongena x S. aethiopicum). The fruit set number and the fruit set percentage (%) were determined in these hybrid combinations. In the study, seed characteristics (seed width (mm), length (mm) and thickness (mm), seed volume, seed shape index, 100 grain weight (g), abortive seed number / fruit, abortive seed ratio, and number of seeds / fruits) of the spring period combinations' hybrid seeds have been investigated. As a result of hybridization in two different periods; average fruit set percentage was determined as 47.2% depending on the parents. Crossing compatibility was found to be highest in the female parents of SM 6 (59 %), SM8 (55 %) and in the male parents of SA8 (58%), SA6 (55 %), SA12 (51 %), SA17-1 (50 %) genotypes. In terms of the number of hybrid seeds per fruit, the highest number was obtained from interspecific combination of SM6 x SA6 (275). It was followed by the SM8 x SA6 (202.2), SM12 x SA6 (200.0) and SM6 x SA17-2 (116.5) interspecific combinations. The results showed that the interspecific combinations of SM8 X SA6, SM6 XSA6, SM12 X SA6 and SM6 X SA17-2 were used as rootstock in the production of grafted eggplant seedlings in terms of both cross-species hybrid fruit set ratio and the number of seeds per fruit.