J. Macdonald Kınneır’e Göre Kıbrıs: Mağusa, Larnaka, Lefkoşa

Abstract

Kıbrıs, Akdeniz’in üç büyük adasından birisidir. Jeo-stratejik konumu gereği erken dönemlerden beri,insanlığın ilgisini çekmiş ve önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Ada, her şeyden önce, eski ve büyük biruygarlık beşiği olan Akdeniz havzasına hâkim bir konumdadır ve bu özel durumu nedeniyle, geçmiştengünümüze bu bölgelerde hâkimiyet kurmak isteyen pek çok devletin ilgi odağı olmuştur. Nitekim tarihsel süreçiçerisinde Anadolu, Suriye, Kuzey Afrika ve Avrupa’da ortaya çıkan hemen her devlet, Kıbrıs adası üzerindehâkimiyet tesis etmeye çalışmış; bir ada olarak Kıbrıs, pek çok istilalara ve fetihlere sahne olmuştur. Osmanlılarda, Akdeniz üzerindeki hâkimiyet alanını genişletmek ve garanti altına almak için, 1571’de adayı fethetmişlerve kendi topraklarının bir parçası haline getirmişlerdir. Böylelikle ada, Türk-İslam uygarlığının önemlimerkezlerinden birisi haline gelmiştir. Tarih öncesi dönemlerden itibaren çok sayıda seyyahın uğrakyerlerinden birisi olan Kıbrıs, Osmanlı topraklarına gelen kimi batılı seyyahların da dikkatini çekmiştir. Buseyyahlar, ada hakkında gözlemlerini aktarmışlar, adanın tarihsel ve sosyo-kültürel gelişimini anlamamızaolanak sağlayacak önemli bilgiler sunmuşlardır. Ada hakkında gözlemlerini aktaran önemli seyyahlardan biriside, 19. yüzyılın ilk yarısında Kıbrıs’ta bulunan İngiliz seyyah J. McDonald Kinneir’dir. İşte bu çalışmanınamacı, onun gezi notlarından yola çıkarak adanın o dönem içinde bulunduğu fiziki, coğrafi, idari, siyasi vesosyo-kültürel durumuna ışık tutmak ve adanın tarihine kimi katkılar sağlamaktır.

Cyprus is one of the three islands of the Mediterranean. Due to its geo-strategic position it has drawn theattention of the people and has become an important settlement since the early periods. Firstly, the island is onthe location which dominates the Mediterranean region and due to this fact from past to present it has becomethe focus of interest of many different states which aimed to establish domination. In fact, throughout the courseof history nearly every state which emerged in Anatolia, Syria, North Africa, and Europe tried to establishdomination over Cyprus and as an island Cyprus was exposed to many invasions and conquests. The Ottomans,being eager to expand and guarantee their domination over the island, conquered the island in 1571 and madeit the part of their homeland. Thus the island became an important center of the Turkish-Islamic culture. Cyprus,one of the most frequently visited places by travelers from the ancient times on also drew the attention of someof the Western travelers having viisted the Ottoman lands. Those travelers narrated their own observationsregarding the island, and they provided important information which can help us to understand the historicaland socio-cultural development of the island. One of these travellers having narrated his own observationsrelated to the island is J. McDonald Kinneir, who visited the island in the first half of the 19th century. Makinguse of his travelogues, the aim of this study is to try to enlighten the physical, geographic, administrative,political and socio-cultural structure of the island and make some contributions to the history of thei sland.