Samsun ili Atakum KETEM'e meme kanseri taraması için başvuran kadınlarda meme kanseri risk faktörlerinin değerlendirilmesi

Abstract

AMAÇ: Bu çalışmada Samsun ilinde Atakum İlçe Sağlık Müdürlüğü‘ne bağlı KETEM’e meme kanseri taraması için başvuran kadınlarda meme kanseri risk faktörlerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM: bu çalışma 01/01/2021-01/07/2022 tarihleri arasında yapılan kesitsel, tanımlayıcı bir çalışmadır. Samsun ili Atakum İlçe Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı KETEM birimine meme kanseri taraması için başvuran 205 kadın, yaşa bakılmaksızın, gönüllülük esasına dayanılarak çalışmaya dâhil edildi. Kişilere sosyodemografik durum değerlendirme formu ve meme kanseri risk değerlendirme formu, birebir görüşme içersinde, soru cevap şeklinde uygulandı. Kişilerin boy, kilo, bel ve göğüs çevresi ölçümleri yapıldı. Tarama için çekilen mamografi sonuçları kayıt altına alındı. Elde edilen verilerle NIH bünyesinde National Cancer Instıtute web sayfasında yer alan modifiye edilmiş Gail modelinde meme kanseri risk hesaplaması yapılmıştır.Çalışmada istatistiksel analizler için IBM SPSS statistic version 2021 programı kullanıldı. Anlamlılık p<0.05 olarak kabul edildi. BULGULAR: Çalışmamıza katılan 205 kadının ortalama yaş 52,49 ± 8,138 yıldır ve ortalama eğitim yılı 8,92± 4,499 olarak bulunmuştur. Katılımcıların % 61,5(n=126)’i ev hanımı , %85,9(n=176)’unun evli , % 82,4(n=169)’ü kentte yaşamaktadır. VKI ölçüm ortalaması 29,94±5,583, bel çevresi ölçüm ortalaması 98,30±13,495 cm , göğüs çevresi ölçüm ortalaması 101,42±10,961 cm olup %44,9 (n=92) katılımcının obez sınıfına dahil olduğu bulunmuştur. İlk adet yaşı 15 yaş ve üzeri olan kadın sayısı ise %17,1(n=35)’dir. Doğum yapan kadınlar içinde %7,1(n=14) ‘ü ise 30 yaşından sonra ilk doğumunu gerçekleştirmiştir. Total emzirme süresi 12 aydan fazla olan kadın sayısı ise %29,3(n=60) ‘tır. Menopoza girme yaşı ortalaması 46,74±5,89 ,menopoz sonrası alınan kilo ortalaması ; 8,67±8,55 kg, menopoz sonrası HRT alan kişi sayısı %16,9 (n=21) ‘dur. Katılımcıların %22(n=45)’si sigara kullanmakta, kullanım miktarı ortalama 13,40 ±12,65 paket/yıl’dır. %4,44(n=2) kişi yüksek bağımlılık, %15,55(n=7) kişi orta bağımlılık, %8,88(n=4)kişi düşük-orta bağımlılık, %71,11(n=32) kişi ise çok düşük bağımlılık göstermiştir. Daha önce memesinde kitle bulunan katılımcı sayısı 14,1(n=29) bulunmuştur. Katılımcıların %7,3’ü (n=15) daha önce en az bir kez meme biyopsisi yaptırmıştır. Bu biyopsilerin %93,3’ü(n=14) iyi huylu , %6,7(n=1)’i kötü iv huylu raporlanmıştır. Katılımcıların meme kanseri öyküsü bulunan akrabalar içersinde 1. Derece olan akrabaların yüzdesi ; %4,4 (n=9) , 2. Derece olan akrabaların yüzdesi ise %6,3(n=13) bulunmuştur. Gail modeline göre; katılımcılar arasında 5 yıllık meme kanserine yakalanma riski yüksek olan kadın sayısı %12,7(n=26); düşük olan kadın sayısı ise %87,3(n=179) olarak hesaplanmıştır. Beş yıllık meme kanseri risk ortalaması ise %1,13±0,54 bulunmuştur. Katılımcıların Yaşam boyu risk ortalaması %8,63±3,22 olarak bulunmuştur. %95,6(n=195)’sı yaşam boyu risk açısından ortalama riske sahip kadınlardır. %3,90(n=8)’ı orta riske , %0,97(n=2)’si ise yüksek riske sahiptir. Mamografi sonuçlarına göre BIRADS0 olan %8,3(n=17), BIRADS1-2 olan % 91,7(n=188) kişidir. Değişkenler arasındaki ilişkiler değerlendirildiğinde; her gün 10.000 adım atan kadınların VKİ ortalaması ile hiç fiziksel aktivitesi olmayan kadınların VKİ ortalaması arasındaki fark 3,05’tir(p<0,05). Akrabasında meme kanseri tanısı bulunan katılımcılarda beş yıllık meme kanserine yakalanma ortalama risk puanı 10,61±3,83 (t=-4,680 ; p<0,01), hayat boyu meme kanserine yakalanma risk puanı ise 10,61±3,83 (t=-4,680 ; p<0,01) olarak bulunmuştur. BIRADS 0 olan kadınların hayat boyu risk ortalama puanı 10,91±3,23(t=-3,057 ; p<0,01). Meme yapısı C ve D grubu olan kadınlar, meme kanserine yakalanma açısından diğer meme yapısında olan kadınlara göre daha yüksek riskli bulunmuşlardır. (F=12,824 ; p<0,01).katılımcıların artan yaşı ile birlikte VKİ, kilo, bel çevresi ve göğüs çevresi de artış göstermiş, eğitim seviyesi ise düşmüştür (p<0,01). Hayat boyu meme kanserine yakalanma riski ile yaş, VKİ, kilo, bel çevresi, göğüs çevresi, ilk adet görme yaşı, doğum sayısı, HRT alma süresi ve total emzirme süresi negatif kolerasyon göstermiştir(p<0,01). Eğitim yılı ve ilk doğum yaşı ise pozitif kolerasyon göstermiştir. Beş yıllık meme kanserine yakalanma riski ile yaş, ilk doğum yaşı, ve menopoza girme yaşı pozitif kolerasyon göstermiştir(p<0,01). İlk doğumunu ileri yaşta yapan kadınların (P<0,01 ; CI=%95 ; 0,158 0,390) ve yaşı ileri olan kadınların (p<0,01 ; CI=%95 ; -219 0,91) hayat boyu meme kanserine yakalanma riski açısından olumsuz faktörler olduğu gösterilmiştir. Beş yıllık meme kanserine yakalanma riski açısından da durum benzerdir. v SONUÇ: Çalışmamızda eğitim düzeyinin hem beden yapısı üzerine hem de reprodüktif dönem üzerine oldukça fazla etkisinin olduğu görülmüştür. Çalışmamızı yaptığımız grupta düzenli fiziksel aktivite yapma oranı çok düşüktür ve bu durumun VKİ , kilo, bel ve göğüs çevresi ölçümleri üzerine büyük bir etkisi vardır. Gail modeline göre yaptığımız risk analizinde kadınların büyük bir kısmı meme kanserine yakalanma açısından düşük riskli çıkmıştır. Yüksek riskli çıkan kadınlar arasında en önemli risk faktörleri ileri yaş, erken adet görme yaşı, geç menopoz yaşı, geç doğum yaşı, düşük doğum sayısı ve emzirme süresi, akrabada meme kanseri öyküsünün varlığı olarak bulunmuştur. Katılımcılarda yapılan bu değerlendirme, meme kanseri risk düzeyi hakkında fikir vermektedir ancak meme kanseri olma olasılığı için kesin bilgi vermemektedir. Obesite ile savaşılmalı, kadınların eğitimine önem verilmeli, emzirme desteklenmelidir.

AIM: In this study, it was aimed to evaluate breast cancer risk factors in women who applied to KETEM, affiliated to Atakum District Health Directorate in Samsun, for breast cancer screening. MATERIALS AND METHODS :This is a cross-sectional, descriptive study conducted between 01/01/2021 and 01/07/2022. 205 women who applied for breast cancer screening to the KETEM unit of Atakum District Health Directorate in Samsun were included in the study on a voluntary basis, regardless of age. Sociodemographic status assessment form and breast cancer risk assessment form were administered to the subjects in the form of question and answer, within a one-to-one interview. Height, weight, waist and chest circumference measurements were made. The mammography results taken for screening were recorded. With the data obtained, breast cancer risk calculation was made in the modified Gail model available on the National Cancer Institute website within the NIH. IBM SPSS statistic version 2021 program was used for statistical analysis in the study. Significance was accepted as p<0.05. RESULTS : The mean age of the 205 women participating in our study was 52.49 ± 8.138 years and the mean education year was 8.92 ± 4.499. 61.5% (n=126) of the participants are housewives, 85.9% (n=176) are married, and 82.4% (n=169) live in the city. Mean BMI measurement was 29.94±5.5833, Waist circumference measurement average was 98.30±13.495 cm, chest circumference measurement average was 101.42±10.961 cm, and 44.9% (n=92) of the participants were found to be in the obese class. The number of women whose first menstrual period is 15 years or older is 17.1% (n=35). 7.1% (n=14) of the women who gave birth gave birth after the age of 30. The number of women whose total breastfeeding duration is more than 12 months is 29.3% (n=60). The mean age at menopause was 46.74±5.89, the mean weight gained after menopause; 8.67±8.55 kg, the number of people taking HRT after menopause was 16.9% (n=21). 22% (n=45) of the participants smoke, and the average amount of use is 13.40 ± 12.65 packs/year. 4.44%(n=2) people have high dependency, 15.55%(n=7) people have medium dependency, 8.88%(n=4) people have low-medium dependency, 71.11%(n=32) person showed very low dependency. The number of participants who had a breast mass before was found to be 14.1 (n=29). 7.3% (n=15) vii of the participants had a breast biopsy at least once before. 93.3% (n=14) of these biopsies were reported as benign and 6.7% (n=1) as malignant. Percentage of relatives with first degree among the relatives with a history of breast cancer of the participants ids 4.4% (n=9); The percentage of 2nd degree relatives was found to be and 6.3% (n=13). According to the Gail model; the number of women at high risk of developing breast cancer at 5 years among the participants was 12.7% (n=26); the number of women with miscarriage was calculated as 87.3% (n=179). The 5-year mean risk of breast cancer was found to be 1.13±0.54. The mean lifetime risk of the participants was found to be 8.63±3.22%. 95.6% (n=195) of them are women with average risk in terms of lifetime risk. 3.90%(n=8) had medium risk and 0.97%(n=2) had high risk. 91.7(n=188) people. When the relationships between the variables are evaluated; The difference between the average BMI of women who take 10,000 steps each day and the average BMI of women who have no physical activity is 3.05. (p<0.05). In participants whose relatives were diagnosed with breast cancer, the mean risk score of developing breast cancer for five years was 10.61±3.83 (t=-4.680 ; p<0.01), and the lifetime risk score of developing breast cancer was 10.61±3.83 ( t=-4.680; p<0.01). The mean lifetime risk score of women with BIRADS 0 was 10.91±3.23 (t=-3.057 ; p<0.01). Women with breast structure C and D were found to be at higher risk of developing breast cancer than women with other breast structures. (F=12.824 ; p<0.01). With the increasing age of the participants, BMI, weight, waist circumference and chest circumference also increased, while education level decreased. (p<0.01). Age, BMI, weight, waist circumference, chest circumference, age at first menstruation, number of births, duration of taking HRT and total breastfeeding duration showed a negative correlation with the lifetime risk of developing breast cancer (p<0.01). Year of education and age at first birth showed positive correlation. The five-year risk of developing breast cancer was positively correlated with age, age at first birth, and age at menopause (p<0.01). The lifetime risk of developing breast cancer in women who gave birth at an advanced age (P<0.01 ; CI=95% ; 0.158 0.390) and older women (p<0.01 ; CI=95% ; -219 0.91) viii been shown to be negative factors. The situation is similar in terms of the five-year risk of developing breast cancer. CONCLUSIONS: In our study, it was observed that the level of education had a significant effect on both the body structure and the reproductive period. The rate of regular physical activity in our study group is very low, and this has a great effect on BMI, weight, waist and chest circumference measurements. In the risk analysis we conducted according to the Gail model, most of the women were found to be at low risk for developing breast cancer. Among high-risk women, the most important risk factors were advanced age, early menstruation age, late menopause age, late birth age, low number of births and duration of breastfeeding, and a history of breast cancer in a relative. This evaluation of the participants gives an idea about the risk level of breast cancer, but does not give precise information about the probability of having breast cancer. Obesity should be fought, women's education should be given importance, breastfeeding should be supported.