Kozanoğlu türkülerinin ezgi yapısı bakımından analizi

Abstract

Osmanlı Döneminde, XVIII. ve XIX. yüzyıllarda Çukurova Bölgesi'nde varlığını sürdürmüş olan Kozanoğulları aşireti, her ne kadar Osmanlı devletine karşı isyan hareketlerinde bulunmuş olsa da, isyanlar bastırıldıktan sonra halkın gözünde büyük itibar bıraktığı ve hatta halkın bu aşireti konu edinen türküler yakarak özlemle andıkları bilinmektedir. Bu noktadan hareketle bu çalışmada, Kozanoğulları'nın tarihine yönelik bilgilerin derlenmesi, Kozanoğulları'na ithafen yakılmış türkülerin tespit edilmesi ve bu türkülerin incelenerek makam özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında veri toplamaya yönelik olarak doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu bağlamda öncelikle Kozanoğulları ile alakalı mevcut yazılı dokümanlar incelenmiş ve Kozanoğulları'nın tarihi ve yaşamlarına dair bilgilere ulaşılmıştır. Sonrasında bu kaynaklara ilave olarak Kozanoğulları'na ithafen yakılmış türküleri belirleme maksadıyla, nota arşivleri taranmış ve Kozanoğulları'nı konu edindiği düşünülen 7 adet türkü notası tespit edilmiştir. Ayrıca, ses kayıtları, müzik arşivleri, albümler ve konu ile alakalı yapılmış TV. ve radyo programlarının incelenmesiyle, 7 adet türkünün ses kayıtlarına ulaşılmış ve bu kayıtlar 'Finale Music' nota yazım programı kullanılarak araştırmacı tarafından notaya alınmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi ile çözümlenmiştir. Verilerin toplanması sürecinde tespit edilen toplam 14 eserin makam özelliklerinin belirlenmesi noktasında ise, son dönem sayısı giderek artan Türk Müziği nazariyatçıları tarafından Arel sistemine bir alternatif olarak tercih edilmeye başlanan ve ezgi hareketi temelli bir yaklaşım olan, "ezgi çekirdekleri" yaklaşımının kullanımı tercih edilmiştir. Sonuç olarak, eserlerin başlangıç, gelişme ve karar hareketlerine bakıldığında makam adlandırmaları yapılması durumu ortaya çıkmış ve bu durum ezgi hareketi temelli yaklaşıma göre yapılmıştır. Bu noktada; 4 adet eserin Karcığar Kürdi makamı, 4 adet eserin Kürdi makamı, 2 adet eserin Uzzâl makamı, 1 adet eserin Tahir makamı, 1 adet eserin Hicaz makamı, 1 adet eserin Uşşak makamı ve kalan son eserin ise Huzi makamında olduğu sonucuna varılmıştır.

Although Kozanoğulları tribe, which continued its existence in Çukurova region during the 18th and 19th centuries in the Ottoman period, rebelled against the Ottoman empire, it was found that after these revolts were suppressed, they left a great reputation in the eyes of the people and the people even wrote folk songs about them and remembered them with longing. Starting from this point, the aim of the present study was to compile information about the history of Kozanoğulları, to find out the folk songs written for Kozanoğulları and to find out the makam characteristics of these folk songs. Within the scope of the study, document analysis method was used to collect data. In this context, first the existing written documents on Kozanoğulları were analyzed and information about the history and life of Kozanoğulları was reached. In addition to these sources, the archives of musical notes were then scanned to find out the folk songs dedicated to Kozanoğulları and seven folk song notes, which are thought to be on Kozanoğulları, were identified. In addition, voice recordings of the seven folk songs were reached with the examination of voice recordings, music archives, albums and TV and radio programs on the subject and these recordings were noted by me by using 'Finale Music' note writing program. The data obtained from the study were analyzed with descriptive analysis method. In the determination of makam characteristics of 14 songs identified during the data collection process, "melody cores" approach, which is a melody-based approach that has been preferred as an alternative to Arel system by an increasing number of Turkish music theorists in the last period, was preferred. Finally, when the starting, building and ending actions were examined, makam naming ensued and this was done according to melody action based approach. At this point, it was concluded that four of the works was in Karcığar Kürdi makam, four were in Kürdi makam, two were in Uzzâl makam, one was in Tahir makam, one was in Hicaz makam, one was in Uşşak makam and the last work was in Huzi makam.