Samsun Vezirköprü Neokladiapolis antik kentinde yürütülen yüzey araştırmaları sırasında tespit edilen pres denge ve soku taşları

Abstract

Yemek, insanoğlunun binlerce yıllık yaşantısında daima en temel gereksinimi olmuş ve beslenme alışkanlıkları genellikle coğrafi özelliklere göre farklılıklar göstermiştir. Neolitik döneme kadar yiyeceğini doğadan temin eden insanoğlu bu dönemle birlikte tarıma geçiş yapmış ve tahıl, zeytin ve üzüm üretimine başlamıştır.Neolitik dönemden günümüze kadar hayatımızın her anında tahıl, zeytin ve üzümden elde edilen ürünler en önemli besin kaynağımızı oluşturmuştur. Zeytin ve üzümden zeytinyağı ile şarap, tahıllardan ise, besin elde edebilmek için günümüzde olduğu gibi antik dönemde de öz suyunun çıkarılması veya öğütülmesi gerekmiştir. Bu işlemler içinde yine günümüzde olduğu gibi presleme ve öğütme işlemleri yapılmıştır. Presleme ve öğütme amacı için kullanılan yöntemler dönemsel ve bölgesel koşullardan dolayı her zaman farklılıklar göstermiştir. Söz konusu presleme ve öğütme aletlerinin kullanım gördüğü alan coğrafi şartlara göre farklılıklar gösterse de temelde aynı amaç için kullanılmıştır. Vezirköprü Neoklaudiopolis Antik Kentinde 2018-2019 yıllarında 61 yerleşimde gerçekleştirilen yüzey araştırmalarında 46 bölgede tespit edilen, pres denge ve çok uzun süre boyunca kullanım görmüş soku taşları, çalışma konumuzu oluşturmaktadır. Pres denge taşları, zeytinyağı ve şarap üretimi aşamalarında presleme işleminde kullanım görürken, soku taşları ise, genellikle tahılların öğütülerek un haline getirilmesinde kullanılmaktadır.İklim değişiklikleri ve 14. yüzyılın ilk yarısında Samsun coğrafyasında Türklerin hâkimiyetinin başlamasıyla, Türklerin örf, adet ve geleneklerini bölgede tam anlamıyla hissettirmesiyle, antik dönemde zeytinyağı ve şarap üretiminde kullandıkları pres denge taşlarının bazılarının orta kısımları genişleterek soku taşına devşirilmiştir. Çalışma kapsamında, toplam 34 adet pres denge taşı 5, soku taşları ise, 3 ayrı form altında değerlendirilmeye alınmıştır.

Food has always been the most basic need of human beings for thousands of years, and their eating habits have generally differed according to geographical features. Mankind, who supplied his food from nature until the Neolithic period, switched to agriculture with this period and started to produce grains, olives and grapes. From the Neolithic period to the present day, the products obtained from cereals, olives and grapes have formed our most important food source in every moment of our lives. In order to obtain olive oil and wine from olives and grapes, and food from grains, it was necessary to extract or grind the juice in ancient times, as it is today. In these processes, pressing and grinding processes were carried out as they are today. The methods used for pressing and grinding have always differed due to seasonal and regional conditions. Although the area of use of the mentioned pressing and grinding tools differs according to geographical conditions, they were basically used for the same purpose. The subject of our study is the press balance and long-term use slab stones, which were found in 46 regions during the surveys carried out in 61 settlements in the Ancient City of Vezirköprü Neoklaudiopolis between 2018-2019. Press balance stones are used in the pressing process during the olive oil and wine production stages, while the stone stones are generally used for grinding grains into flour. With the climatic changes and the beginning of the dominance of the Turks in the Samsun geography in the first half of the 14th century, with the Turks making their customs and traditions fully felt in the region, the middle parts of some of the press balance stones used in the production of olive oil and wine in the ancient period were enlarged and turned into a squat stone. Within the scope of the study, a total of 34 press balance stones were evaluated under 5 different forms, and the sting stones were evaluated under 3 different forms.