Arthur Schopenhauer ve Friedrich Nietzsche'de estetik deneyim

Abstract

Bu çalışma Schopenhauer ve Nietzsche'nin estetik anlayışlarını estetik deneyim kavramı üzerinden çözümlemeyi hedeflemektedir. Bu hedef doğrultusunda Schopenhauer ve Nietzsche'nin estetik anlayışlarını, estetik anlayışlarında metafiziğin yerini, estetik deneyim kavrayışlarını oluşturan unsurları ve estetik anlayışlarının ahlâki boyutlarını ortaya koymak amaçlanmaktadır. Çalışma iki temel bölüme ayrılmıştır. İlk bölüm Schopenhauer'ın İsteme ve Tasavvur Olarak Dünya adlı kitabı çerçevesinde hazırlanmış olup ikinci bölüm ise Nietzsche'nin Tragedyanın Doğuşu isimli eseriyle sınırlanmıştır. İsteme ve Tasavvur Olarak Dünya'da Schopenhauer sanatı var olmaya içkin acıdan kurtulma yollarından biri olarak sunar. Schopenhauer estetik deneyimin yaşattığı kurtuluşun ancak istemeyi reddederek ve yaşamı olumsuzlayarak gerçekleştirebileceğini düşünür. Estetik deneyimde özne ihtişamlı olana ve güzele yönelmekte, geçici olarak bireyselliğinden kurtulmakta ve saf özne olarak idealara ulaşmaktadır. Bu bölümde Schopenhauer'ın estetik deneyim anlayışının, düşünürün İsteme ve Tasavvur Olarak Dünya adlı kitabı çerçevesinde, metafiziğiyle ve ahlaki görüşleriyle ilişkisini, isteme, tasavvur, idea, çilecilik, kurtuluş kavramları üzerinden açıklanmaya çalışılmıştır. Nietzsche için sanatın değerini belirleyen yaşattığı estetik deneyim ile birlikte yaşamı olumlama çabasıdır. Schopenhauer'ın aksine, Tragedyanın Doğuşu'nda Nietzsche sanatın ve sanatın sunduğu estetik deneyimin, yaşamı olumlayarak anlamlı kıldığını savunur. Nietzsche varlığı tarif ederken, Schopenhauer'ın isteme kavramına koşut bir kavram olan İlk-bir kavramını kullanır. İlk-bir, oluş sürecine tekabül eder ve Nietzsche onu bir estetik üretim süreci olarak betimler. Estetik sürece hem yaratım hem de yıkım içkindir. Nietzsche'ye göre sanatçı bu süreci taklit eder ve estetik deneyim de bu sürece katılma deneyimidir. Yaşamın estetik deneyim ile onaylanması Nietzsche için kurtuluşlardan sadece biri değil, tek gerçek kurtuluştur. Bu bölümde Nietzsche'nin görüşleri İlk-bir, Appoloncu biçim ve Dionysosçu esriklik ile trajik deneyim ve estetik olumlama kavramları üzerinden anlatılacaktır.

This study aims to analyze the aesthetic views of Schopenhauer and Nietzsche through their conception of aesthetic experience. For this purpose, the aesthetic views of Nietzsche and Schopenhauer, the role of their metaphysical conception, the significant elements of their conception of aesthetic experience and the ethical aspect of their aesthetic views will be explained. This study is composed of two parts. While the first part is composed within the limits of Schopenhauer's main work The World as Will and Representation, the second one is limited to Nietzsche's work The Birth of Tragedy. In The World as Will and Representation, Schopenhauer presents art as the one way of get rid of the pain inherent in existence. Schopenhauer thinks that the salvation that is brought about by aesthetic experience is possible only by nihilating the will and negating life. Through aesthetic experience, the individual turns towards the beauty and sublime, he or she is freed from his or her individuality temporarily and becomes a pure aesthetic subject and grasps the Ideas. In this part, the relation of Schopenhauer's conception of aesthetic experience to his metaphysics and his ethical view will be detailed by means of analyzing his main philosophical concepts such as will, representation, idea, asceticism , salvation. According to Nietzsche, what makes art valuable is that it makes aesthetic experience possible which allows affirmation of life. In The Birth of Tragedy Nietzsche claims that art and the aesthetic experience that art provides affirm life and make it meaningful. While describing Being, Nietzsche uses the concept of "Ur-Eine" which has a parallelism to Schopenhauer's concept of will. Ur-Eine corresponds to the process of becoming and Nietzsche depicts it as an aesthetic productive activity. This aesthetic activity includes both creation and negation. According to Nietzsche while the artist recreates this production, aesthetic experience is participating in this process. To affirm life through aesthetic experience is not one way of many ways of salvation, but the only genuine way. In this part, Nietzsche's view is explained through analyzing the concepts of Ur-Eine, Apollonian form, Dionysian ecstatic and tragic experience, aesthetic affirmation.