Samsun ilindeki tarım arazilerinin atıl kalmasında etkili faktörler

Abstract

Beslenme, insanların yaşamlarını sürdürebilmeleri için temel ihtiyaçlarından biridir. Giderek artan nüfusun beslenme ihtiyaçlarının karşılanması için mevcut tarım arazilerinin tamamından üretim amacıyla yararlanılması ve arazi veriminin arttırılması önem arz etmektedir. Oysa Türkiye’de önemli miktarda üretime alınmayan veya kullanılmayan tarım arazisi bulunmaktadır. Bu araştırmanın amacı, Samsun İlindeki âtıl tarım arazisi varlığı ve etkili faktörlerin araştırılmasıdır. Araştırmanın ana materyalini, Samsun İlindeki âtıl tarım arazilerinin %89’unun bulunduğu Kavak, Alaçam, Yakakent, Asarcık, Lâdik ve Tekkeköy ilçelerinde kartopu örnekleme yöntemine göre belirlenen 108 tarım işletmesinden yüz yüze yapılan anketlerden elde edilen birincil veriler oluşturmaktadır. Tarım işletmelerindeki âtıl tarım arazisi miktarını etkileyen faktörler, yarı logaritmik regresyon modelinden yararlanılarak analiz edilmiştir. Görüşülen üreticilerin %69’u hanesindeki gençlerin tarıma devam etmesini istedikleri halde gençlerin sadece %20’sinin tarımı devam ettirmeye meyilli oldukları tespit edilmiştir. Görüşülen üreticilerin mülk arazilerinin ortalama %26’sının (11 da) âtıl kaldığı belirlenmiş olup, %7’sinin ise mülk arazilerinin tamamını boş bıraktıkları tespit edilmiştir. Tarım işletmelerinin genellikle toprak işlemenin zor olduğu, yüksek meyilli ve taşlı arazilerini boş bıraktıkları belirlenmiştir. İşletmecilerin %89’u mevcut koşulların devam etmesi durumunda gelecekte tarım arazilerini işlemeyeceklerini belirtmişlerdir. Model sonuçları; bir dekar daha fazla tarım arazisi olan işletmelerde diğerlerine göre âtıl tarım arazisi miktarı 0.8 dekar daha fazladır. Daha fazla düşük kalitede toprak yapısına sahip işletmelerin âtıl tarım arazisi miktarı diğer işletmelere göre 0.3 dekar daha fazladır. Devlet desteklemesinden 1000 TL daha fazla yararlanan işletmeler diğerlerine göre 0.819 dekar daha az âtıl tarım arazisine sahiptirler. Toplulaştırma yapılmasını isteyen işletmelerin âtıl tarım arazisi varlığı diğerlerine göre 0.193 dekar daha azdır. Toplam geliri 1000 TL fazla olan işletmelerin diğer işletmelere göre 2.1 dekar daha fazla âtıl tarım arazisi bulunmaktadır. Toplulaştırma, spesifik desteklemelerin sağlanması ve kırsal bölgelerdeki sosyal imkanların artırılması yoluyla araştırma bölgesindeki âtıl tarım arazilerinin üretime kazandırılmasına katkı sağlayabileceği ifade edilebilir.

Nutrition is one of the basic needs that enable people to survive in their lives. Benefiting from all of the available agricultural lands for production and increasing the yield of the land play a crucial role in meeting the nutritional needs of the increasing population. However, in Turkey, there is a significant amount of agricultural land that is not utilized for production purposes. This research aimed to assess the existence of idle agricultural land and the factors affecting agricultural lands to remain idle in Samsun Province. The main material of the research consists of the primary data obtained through face-to-face surveys of 108 farmers that were selected by the snowball sampling method. The research areas were Kavak, Alaçam, Yakakent, Asarcık, Ladik and Tekkeköy districts, where 89% of the idle agricultural lands are located, in Samsun province. Factors affecting the amount of idle farmland in agricultural farms were analyzed using the semi-logarithmic regression model. Although 69% of producers were willing to have young people in their households continue agriculture, only 20% of the young people were willing to continue agriculture. It was determined that while the producers left on average 26% (11 decares) of their property land idle, 7% of the producers left their entire property land idle. It has been determined that farmers generally leave agricultural lands idle that are difficult to cultivate, have high slopes and are stony. The majority of farmers (89%) stated that if current conditions continue, they will not cultivate agricultural lands in the future. Model results showed that the amount of idle agricultural land of farmers with one more decare is 0.8 more decares than the others. Moreover, the amount of idle agricultural land of farmers with one more decare of agricultural land having lowquality soil structure is 0.3 decares more than others. In addition, farmers that benefit from government support by 1000 TL more have 0.819 decares less idle agricultural land than others. The existence of idle agricultural land of farmers that want to participate in consolidation is 0.193 decares less than the others. Farmers having a total income of 1000 TL more have 0.819 decares less idle agricultural land than others. Consolidation, providing specific support and increasing social opportunities in rural areas will play an important role in bringing the idle agricultural lands in the research area into production.