Osmanlı İmparatorluğu'nda katledilen ve hal'edilen padişahlar:I.Mustafa'dan (1618) III. Ahmed'e /1730) /

Abstract

Bu çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nda I. Mustafa’dan III. Ahmed’e kadar gerçekleşen hal ve katl vakaları konu edilmiştir. Çalışmada Osmanlı İmparatorluğu’nda gerçekleşen diğer hal ve katl vakaları konu dışında bırakılmıştır. 17. yüzyılın başıyla 18. yüzyılın başı arasındaki yüz yıllık bir dönemde altı padişahtan ikisi katledimiş, dördü ise beş kere haledilmiştir. Katledilen padişahlar sırasıyla II. Osman ve Sultan İbrahim’dir. Haledilen padişahlar sırasıyla I. Mustafa, IV. Mehmed, II. Mustafa ve III. Ahmed’dir. Osmanlı İmparatorluğu’nda yüz yıllık bir süre zarfında, dokuz padişahın altı tanesinin haledilemesi ve katledilmesi yönetimde padişahın haricinde başka unsurların da etki sahibi olduğunu göstermektedir. Buna karşın Osmanlı İmparatorluğu, Montesquieu gibi Batılı yazarlar tarafından despotik bir yönetim olarak görülmektedir. Montesquieu, Osmanlı yönetiminde sultanın bütün yetkileri elinde topladığını söyleyerek bunun ülkede despotizme yol açtığını savunmaktadır. Montesquieu’nun despotizm veya Doğu despotizmi görüşleri kendisinden sonra gelen birçok düşünürü ve yazarı etkilediği için önemlidir. Tezin amacı bu hal ve katl vakalarını inceleyerek Osmanlı padişahlarının gücünün sınırlarını ve Osmanlı yönetimindeki etkin unsurları ortaya koymaktır. Vakaların incelenmesi bu vakalarda rol alan aktörlerin ortaya çıkmasını sağlayacaktır. Tezin araştırma sorusu Osmanlı İmparatorluğu’nda gerçekleşen hal ve katl vakalarının nedenlerinin neler olduğudur. İsyanlar sonucunda gerçekleşen bütün hal ve katl hareketlerinde yeniçeri ocağı askerlerinin isyanların baskın unsurları olduğu, birçok isyanda ulemanın isyanlara destek verici pozisyonda konumlandığı, bürokrasinin üst kademelerinden kişilerin de isyanlara müdahil olduğu saptanmıştır. Hal ve katl vakaları bu vakaların gerçekleşmesini sağlayan askeri ve bürokratik yapılarla birlikte değerlendirilmiş ve Montesquieu’nun aksine Osmanlı’da sultanın bütün yetkileri elinde toplamadığı ve sultanın mutlak iktidarının askeri ve bürokratik yapılar tarafından kısıtlandığı sonuçlarına varılmıştır. Çalışmada literatür taraması yöntemi kullanılmıştır

In this study, the dethronings and the regicides of sultans in the Ottoman Empire, from Mustafa I to Ahmed III, are discussed. Other dethronings and murder cases in the Ottoman Empire were excluded from the study. In a hundred-year period between the beginning of the 17th century and the beginning of the 18th century, two of the six sultans were murdered and four of them were dethroned (one of them twice). The murdered sultans, were Osman II and Sultan İbrahim. The dethroned sultans were Mustafa I, Mehmed IV, Mustafa II and Ahmed III. The dethroning and regicide of six of the nine sultans in the Ottoman Empire during a period of one hundred years shows that other elements other than the sultan had an impact on the administration. On the other hand, the Ottoman Empire is seen as a despotic rule by Western writers such as Montesquieu. Montesquieu argues that under the Ottoman rule, the sultan gathered all the powers in his hands and that this led to despotism in the country. Montesquieu's views of despotism or Eastern despotism are important because they influenced many thinkers and writers who came after him. The aim of the thesis is to reveal the limits of the power of the Ottoman sultans and the effective elements in the Ottoman administration by examining the cases of dethronings and the murders. Examining the cases will reveal the actors involved in these cases. The research question of the thesis is this: what are the causes of the dethroning and the regicide cases in the Ottoman Empire. In all the dethroning and murderous movements that took place as a result of the riots, it was determined that the janissary corps soldiers were the dominant elements of the revolts, the ulema were in a position to support the riots in many revolts, and the people from the upper levels of the bureaucracy were also involved in the riots. The cases of dethroning and regicide were evaluated together with the military and bureaucratic structures that enabled these cases to take place, and it was concluded that unlike Montesquieu, the sultan did not gather all the powers in his hands and the absolute power of the sultan was limited by the military and bureaucratic structures. Literature review method is used in this study